Zondag 1 december begon de Adventsperiode, samen met de kinderen van de kinderkerk leven we toe naar Kerst. We verdiepen ons in het geslachtsregister van Jezus, een gedeelte dat vaak wordt overgeslagen bij Bijbellezen. De evangelist Matteüs wil Gods trouw benadrukken. Drie keer veertien generaties noemt hij. In grote stappen brengt hij ons van Abraham naar David, van David naar de Babylonische ballingschap en tenslotte van Babylon naar Christus. De evangelist Lucas doet ook zoiets, maar begint bij Adam, de geschiedenis van de mensheid. Maar bij Matteüs, de apostel voor de Joden, horen we de geschiedenis van Israël in een notendop. Gods volk werd uitverkoren om de Verlosser van de wereld voort te brengen. Israël is het middel om Gods belofte waar te maken, om heel de wereld te zegenen en te laten leven zoals God wil. Jezus is de vervulling van Israël, zoon van Abraham, de aartsvader, en zoon van David, de grote koning.
De tien geboden die we lazen waren dan ook voor Israel middel om Gods belofte waar te maken. Als ze zouden leven zoals God wilde zouden ze jaloersmakend voorbeeld voor wereld zijn.
Voor we het geslachtregister van Jezus lazen, vroegen we ons af : van wie ben jij er één? Die vraag kan irriteren : ik ben mezelf. Maar die vraag kan ook trots maken : ik ben er één van die. In elk familie is er wel iemand die bezig is met de familiestamboom, die honderden jaren terug kan gaan. Ervaar je trots of schaamte bij jouw familie? Vanwege zwarte schapen, dubieuze namen, omdat het nu beter/slechter met familie(bedrijf) gaat? In Jezus’ tijd was de familie(geschiedenis) heel belangrijk, de joden noemden zich trots ‘zonen/kinderen van Abraham’.
Wie denkt het verhaal over Jezus te lezen wordt onaangenaam verrast aan het begin van het Evangelie van Matteus. Een lijst met namen van meer of minder bekende personen… Maar als je het niet overslaat, niet ziet als tijdverspilling, ziet dat het niet saai is, maar super spannend, dan is het als tromgeroffel : alle aandacht graag!
Van wie Jezus er één is? Lees Matteus 1 : 1-17 maar….
In dit geslachtsregister komen we naast vele namen van mannen vijf namen van vrouwen voor. Op de adventszondagen zullen we stilstaan bij hun levensgeschiedenis. Allemaal hebben ze een verhaal dat het onwaarschijnlijk maakt dat ze in de stamboom van Jezus staan. In ieder geval drie van de vijf zijn buitenlandse vrouwen (Tamar, Rachab, Ruth, misschien Batseba) en in verschillende verhalen komt grove zonde voor (Tamar, Rachab, Batseba). Het is bepaald niet een stamboom om jaloers op te zijn, verre van ideaal. Jezus is er één van een ongetrouwde tienermoeder… En in zijn stamboom zien we namen van bedrieger Jakob, hoerenloper/incestpleger Juda, hoerige Tamar, hoer Rachab, hoerenzoon Boaz, buitenlanders, David : daar kan je wel boek over schrijven… Vandaag willen we inzoomen op klein stukje uit het verhaal van Israel, het verhaal van Jakob, van Juda…
Terwijl Jozef onderweg is om als slaaf in Egypte te worden verkocht, lezen we over zijn oudste broer Juda, die Jozef verkocht, in Genesis 38
Abraham verwekte Izak, Izak verwekte Jakob, Jakob verwekte Juda en zijn broers.Juda verwekte Perez en Zerah bij Tamar…
Saaie opsomming van belangrijke namen, toch? Klinkt goed als familie van Jezus… Als goed begin het halve werk is, dan zou je nu al net zo goed kunnen stoppen : het is een zooitje. Als je begint bij Abram, Izak en Jakob was de onaangename verrassing minder verrassend geweest. Genesis als soap is een stuk spannender dan waar miljoenen ’s avonds naar kijken. Het gaat over mooie vrouwen, gedwongen huwelijken, mannen die voor uiterlijk schoon gaan, mooie vrouwen die intimiteit van de seksualiteit kapot maken, mannen die uit angst hun mooie vrouw als zus voorstellen en naar een andere man laten gaan, bedriegers, het voortrekken van lievelingskinderen, haat en nijd in huwelijken, tussen vrouwen die ook zussen zijn, en in gezinnen, het uitroeien van een stad, verkopen van een broertje, overspel, prostitutiebezoek of was het incest van Juda en Tamar? De verhalen van Abraham, Izak & Jakob zit vol haat, bedrog, schone schijn, seksuele uitspattingen, het draait om Geld, Seks en Macht. Oftewel: als Genesis een soap is, dan levensecht en weinig voorspelbaar en niet cliché.
Want kort na Jozefs verkoop naar Egypte verlaat Juda, de bedenker van het verkoopplan, zijn broers. Dit uitstapje van Juda is negatief : Juda ziet een vrouw en neemt haar. Vanuit lustgevoelens wil hij haar. Haar naam wordt niet eens genoemd. Vervolgens komen er snel en achter elkaar 3 jongens. Maar het is geen gelukkig gezinsleven : schoondochter Tamar is al snel kinderloze weduwe. Volgens de gewoonten van die tijd mag ze verwachten dat haar zwager met haar trouwt, Juda regelt dit. Doel van het zwagerhuwelijk is om de overleden broer alsnog nageslacht te bezorgen, zodat naam niet wordt uitgewist. Onan gehoorzaamt vader Juda, volgt uiterlijk de plaatselijke gebruiken, maar hij wil zijn broer geen nakomelingschap geven. Zijn oplossing : voor de vorm de verplichting van het zwagerhuwelijk aangaan, maar voorkomen dat Tamar zwanger raakt. De reden is dat de zoon van Tamar recht zou hebben op dubbel deel van erfenis, Onan zou helft van erfenis verliezen. Daarom zwangerschap voorkomen en dat is slecht, dat uitgerekende en egoïstische gedrag. God ziet niet alleen vorm, maar ook intenties, bedoelingen. Het is ook in strijd met Gods belofte en plan om Abraham, Izak, Jakob groot nageslacht te geven. Het is dus onzin om te denken dat er de doodstraf op zelfbevrediging staat. Het gaat hier om het bewust dwarsbomen van Gods plan! Schone schijn, schijn-heilig, zonder liefde lijkt het wat, maar is het niets. Heeft Tamar er niets aan en wordt God heel boos. Na de dood van zijn tweede zoon wordt Juda bang, heeft Tamar verkeerde invloed? Weet hij dat zijn zonen slecht zijn? In ieder geval wil hij niet zijn derde zoon aan Tamar geven, bang dat die ook zal sterven. Angst is slechte raadgever, wordt niet beloond in dit geval… Tamar lijkt het kind van rekening te worden, het slachtoffer als mannen spelletjes spelen…
Geruime tijd later sterft Juda’s vrouw, de dochter van Sua. In tegenstelling tot vader Jakob die niet ophoudt met rouwen om Jozef en Tamar, die weduwenkleren nog draagt, gaat Juda zich direct na de publieke rouwtijd weer gewoon kleden. Samen met Hira gaat hij naar het jaarlijkse schaapscheerderfeest. Het overlijden van Juda’s vrouw en het plan om naar Timna te gaan is voor Tamar tijd om in actie te komen. Snel en doelgericht handelt ze. Weduwkleren uit, maakt zich onherkenbaar met sluier en gaat langs de weg naar Timna zitten. Ze zit er zo bij dat Juda denkt dat ze een prostituee is. Deze streek van Tamar is antwoord op streek die Juda met haar uit haalde toen hij Sela haar niet tot man gaf. Tamar, het kind van de rekening zet het Juda betaald. Juda is dan wel geen getrouwde man die betaalde seks heeft, maar wel een man die een prostituee bezoekt, nog wel zijn schoondochter. Als je één keer in de fout gaat, dan stopt het niet meer… Dat zie je telkens in Genesis : het blijft niet bij één keertje als je in de fout gaat. Het blijft niet zonder gevolgen, want vroeg of laat krijg je dan de rekening gepresenteerd. Het gaat er nogal zakelijk aan toe tussen schoonvader en schoondochter. Juda belooft een geitenbokje, Tamar eist een onderpand: zegel, snoer, staf (alle bankpasjes). Tamar gaat daarna snel naar huis en trekt haar weduwenkleding weer aan. Juda zelf durft niet meer terug te gaan om zijn onderpand terug te halen en het loon te brengen. Of was hij zo belangrijk dat hij niet gemist kon worden op het feest? Hoewel onderpanden meer waard zijn dan het geitenbokje, geven ze toch snel op. Het lijkt erop dat Juda zich bewust is dat het bezoek aan de prostituee geen eervolle zaak was. Maar ophouden met zoeken, leidt niet tot de gewenste doofpot : Tamar blijkt zwanger te zijn. Juda krijgt te horen dat zijn schoondochter zwanger is door zich als een hoer te gedragen, door met anderen te hebben geslapen, door maar wat aan te rommelen. Hiermee is ze schuldig aan overspel, want ze was beloofd aan Sela, haar jongste zwager. Juda die als schoonvader nog steeds gezag over haar heeft en opkomt voor rechten van zijn zoon neemt een resoluut besluit en eist de doodstraf, door verbranding. Heerlijk, als je in positie bent om macht uit te oefenen, je die macht ook aan te leunen. Dan haalt Tamar haar troef te voorschijn. Komen de bankpasjes te voorschijn, zet ze het haar schoonvader publiekelijk betaald. Terwijl ze de stad uit werd gebracht, liet ze haar schoonvader deze boodschap brengen: ‘Ik ben zwanger van de eigenaar van deze voorwerpen. Kijkt u eens goed van wie dit zegel, dit snoer en deze staf zijn.’ Juda herkende ze. (Gen.38:25-26) Juda valt door de mand, zoals Jakob zijn vader Izak bedroog, zoals Juda zijn vader Jakob bedroog : “Daarna lieten ze het naar hun vader brengen met de boodschap: ‘Dit hebben we gevonden. Kijk eens goed, is dit niet het kleed van uw zoon?’ Jakob herkende het.” (Gen.37:32-33) Zo wordt Juda nu bedrogen door zijn schoondochter. Dit is de ommekeer : eerst wil Juda haar verbranden, nu erkent hij haar goed recht. Tamar die door haar schoonvader groot onrecht was aangedaan, toen hij haar Sela onthield, heeft gevochten voor haar recht. Dit recht wordt nu door Juda erkend. Waarschijnlijk heeft hij Tamar tot vrouw genomen om zo voor zijn kinderen en de moeder te zorgen. Vrouw die kind van rekening dreigde te worden, laat haar schoonvader tot laatste cent betalen
Tamar krijgt een tweeling, twee mannen die de plaats van Er en Onan innemen. Peres is de voorvader van koning David en daarmee voorvader van Jezus. Het geslachtsregister noemt Juda en Tamar, onmisbare schakel om van Abraham bij Jezus te komen. Zo wordt deze geschiedenis, op eerste gezicht bizar, van groot belang binnen heilsgeschiedenis. De Kanaänitische Tamar heeft door vastberadenheid kinderen te krijgen, onbewust een hoger doel gediend, ervoor gezorgd dat Juda eer is toegevallen voorvader van zowel David als Jezus te worden.
Verbazend en bemoedigend hoe onze verhalen van rotzooien en schijnheiligheid hun plek krijgen in Bijbel. Want hoe zit het met ons? Hoe zit het in uw relatie? De omgang met seks, relaties? Hoe rein van hart en ogen bent u? Wat komt er allemaal langs op jouw beeldscherm? Wij pakken het misschien iets gecultiveerder aan, zodat het niet zo opvalt of het niet zo erg lijkt. Maar ook christenen gaan vreemd, lichamelijk of geestelijk je closer weten met iemand anders dan je eigen man/vrouw. Schoonvader die seks heeft met schoondochter, incest gaat christelijke gezinnen ook niet voorbij… En hoe kan het dat je dag aan dag GTST wilt kijken? Of al die andere series op Netflix vol foute seks? Waarom voeden we ons zelf/kinderen met die troep? Denk je echt dat God je daarmee iets wilt leren over liefde en trouw? Of zijn tegenstander? In de verhalen van Genesis, te midden van de rotzooi, duikt God telkens op… Hoe zit dat in ons leven, te midden van onze rotzooi, met God? We hebben het zingend beleden :
Zie, heel mijn hart staat voor u open en wil o Heer uw tempel zijn.
Zingend gebeden : Doe intocht Heer in mijn gemoed!
Vervul ons hart, dat wij altijd ons aan uw liefde geven.
Laat ons het zout der aarde zijn, het licht der wereld klaar en rein.
Dus niet : leef maar raak, want God maakt alles wel goed; wel : God kent geen hopeloosheid, God laat niet los, maar gaat door.
Welke indruk zal Tamar hebben gekregen van Israel, de God van Israel? Haar man, haar zwagers, haar schoonvader, ze doen wat slecht is in de ogen van de HEER, onttrekken zich aan hun godsdienstige plichten, zo blijft ze arm en zonder toekomst, zonder hoop. Terwijl God wil dat zwakken en armen in zijn naam geholpen worden, zijn wil geschiedde. Maar in het begin gaat het mis en het blijft misgaan, bij Israel en bij ons. Welke indruk krijgen anderen van God als ze naar ons leven kijken? Laten we niet zo leven dat anderen alleen via list, via ongepast gedrag, toekomst zien in het leven. Adventstijd is begonnen, periode van inkeer, schuldbelijdenis, gebed. Hoe zal ik u ontvangen?!
Hoe kan jij in
woord en daad toelevend naar Kerst niet alleen niet negatief zijn, maar
ook tot zegen zijn voor mensen om je heen, meer dan het gewone, het
gemiddelde te doen? Geloven in een nieuw begin voor onszelf
en anderen. Om maximaal te leven zoals God van Jakob het wil. Met Gods
hulp, want :
Heil, geluk, wie Jakobs God wil bijstaan, die God ter hulpe riep.
Floris den Oudsten v.d.m.
predikant Gereformeerde Kerk Enter
contactgegevens:
Rijssenseweg 11
7468 AA Enter
0547-381384
