Voor het goed begrijpen van brief aan de Galaten zijn er 3 groepen belangrijk:
– joden, besneden, maar verwerpen Jezus als Christus
– christelijke joden, besneden, belijden Jezus als Christus,
– Galaten, christelijke heidenen, niet besneden, belijden Jezus als Christus.
De
jood Paulus, besneden, belijdt Jezus als Christus, schrijft een brief
aan de Galaten, heidenen, niet besneden, belijden Jezus als Christus,
omdat anderen het Evangelie verdraaien. De anderen
zijn joden in Jeruzalem, besneden, belijden Jezus als Christus, en bang
voor de joden, besneden, maar verwerpen Jezus als Christus, (zoals
Saulus eerder). Paulus wil duidelijkheid geven in de ontstane verwarring
: wel/niet besnijden?! Hij wil de vrijheid in
Christus beschermen. Alleen het geloof in Christus maakt je voor God
rechtvaardig. Dus niet besnijdenis of andere menselijke voorwaarden.
Hierover zijn Paulus en Petrus het eens geworden in Jeruzalem,
(vss.1-10), maar nu ontmoeten ze elkaar in Antiochië en
gebeurd er iets opvallends…
Schriftlezing
: Galaten 2 : 11-21 (NBV)
Ben jij wel eens bang voor wat anderen van jou vinden?
Ben jij wel eens iets minder eerlijk/oprecht om ruzie te voorkomen?
Paulus
gaat in Antiochië de confrontatie aan met Petrus. Paulus beschrijft het
als voorbeeld met de bedoeling dat de Galaten zich er in herkennen en
er lessen uit trekken. En hopelijk helpt het
ons ook, christenen in 2019 te Enter. De kern van de crisis in
Antiochië is volgens Paulus : huichelarij van Petrus. Petrus vertoont
correct joods gedrag, hij is onecht, verandert van tafelmanieren, speelt
toneel. Na het visioen met reine en onreine dieren
op het laken (Hand.10) had Petrus geleerd om christelijke heidenen van
harte en helemaal te aanvaarden als broeders en zusters. Hij was ook
bereid om met hen tafelgemeenschap te hebben. Voor een jood was dit
geweldig ingrijpend : onbesnede heidenen! Anderen
hadden het hem ook kwalijk genomen dat hij bij de Romein Cornelius was
binnengegaan en met hem had gegeten, eten was een teken van vriendschap.
Petrus heeft zich toen verdedigd: ‘Wat God gereinigd heeft, mag u niet voor onheilig houden!’
Voor iemand die van jongs af aan geleerd had om het
koosjer eten volgens de spijswetten op één lijn te zien met de ware
dienst aan God is dit een onvoorstelbaar grote overgang geweest: een
wonder van Geest. Bij de confrontatie
in Antiochië pakt deze voortrekkersrol van Petrus echter slecht uit.
Wanneer daar namelijk ‘afgezanten van Jakobus’ komen, uit Jeruzalem,
trekt hij zich terug en zondert hij zich van hen af. Hij eet niet langer
met de Galaten aan één tafel. Alsof hij tot nu
toe iets had gedaan dat eigenlijk niet zo goed was. Dit optreden van de
grote voorganger krijgt direct een voorbeeldfunctie voor de overige
christelijke joden: ook zij stoppen hun gemeenschappelijke
maaltijdcontacten met de Galaten. Zelfs Barnabas, medewerker
van Paulus, sluit zich bij Petrus aan. Voor de Galaten en Paulus moet
dit schokkende ervaring zijn geweest: ze blijven opeens alleen achter
aan tafel…
Paulus
beschrijft het handelen van Petrus en de anderen als ‘angst voor de
voorstanders van de besnijdenis’, voor de christelijke joden, die op hun
beurt weer bang zijn voor vervolging, en daarom
het Evangelie verkondigen van Christus + nog iets…besnijdenis. Paulus:
Petrus bewandelt niet de rechte weg naar de waarheid van het evangelie.
De
waarheid van het evangelie heeft grote gevolgen voor ons leven. Als wij
Jezus volgen, hebben wij de uitdaging om alles in ons leven af te
stemmen op de richting die het Evangelie ons wijst. Om
de gezindheid van Christus ons eigen te maken en daarnaar te leven.
Christelijke levensstijl is niet netjes leven, ieder naar de zin maken.
Christelijke levensstijl is radicaal Jezus volgen, je telkens afvragen
“wat zou Jezus doen?” Niet de goedkeuring van
anderen, een goed gevoel of wat je doet of hebt. Alleen Jezus kan je
werkelijk en ten diepste gelukkig maken. Als je daar aan gaat rommelen,
niet het geloof in Jezus, maar… dan ga je leven op basis van gevoel of
eigen regels. Dat leidt tot uitsluiting van
mensen/groepen op gedrag/uiterlijkheden (N.O.S.) Sommigen horen er dan
niet meer bij, voldoen niet aan jouw regels… Anderen daar heb je gewoon
niets mee…voel je niets voor… Ja, we gaan keurig naast ‘die andere
mensen’ zitten in de kerk, maar we zullen nooit
samen ‘eten’, nooit echt vrienden met hen worden. Petrus stond toe dat
culturele verschillen (regels/gevoel) belangrijker werden dan de eenheid
die het Evangelie bewerkt.
Soms
nemen we onszelf ook te serieus, begrijpen we maar niet dat we gewoon
verschillend zijn, denken we echt dat ónze vormen en manieren beter
zijn. Waardoor er allerlei scheidslijnen lopen door
het lichaam van Christus.
En
Paulus verzet zich heftig, maar liefdevol. Hij zegt Petrus genadig de
waarheid! Hij gaat niet Petrus’ gedrag veranderen, maar uitleggen hoe
het geloof in Christus werkt. Paulus argumenteert principieel:
omdat
zowel besnedenen als onbesnedenen gerechtvaardigd worden door het
geloof in Christus, kan men de heidenen niet meer dwingen als jood te
leven. Paulus grijpt hier terug op inzichten
die de apostelen hadden verworven dankzij het visioen van Petrus.
Daarom verwijt hij Petrus huichelarij, toneelspel, onechtheid, omdat
iedereen weet dat Petrus al lang soepel omgaat met strenge joodse
voorschriften als dit de omgang met christelijke heidenen
bevordert. Hij leeft al volgens heidens gebruik, hij noemt niets meer
onrein wat God rein noemt. Daarom is het hier geen principiële
terugkeer, maar een gelegenheidsoptreden. Petrus laat hier niet
Evangelie van genade los, Paulus verwijt hem geen afval van
het geloof in Christus. Petrus verandert niet van theologie, maar
verliest zijn moed. Angst is en blijft een slechte raadgever. Petrus
wordt pragmatisch met Evangelie, de “rechtvaardiging door genade alleen”
sneuvelt. Paulus wil hem weer durf geven in zijn
angst voor de besnedenen in het algemeen, die wordt aangewakkerd door
de komst van christelijke joden uit Jeruzalem met beangstigende
ervaringsverhalen van vervolging. Over vijandschap van de joden
tegenover christelijke joden vanwege hun omgang met christelijke
heidenen en het breken met de wetten van Mozes. Het is daarom veiliger
voor de christelijke joden om hun contacten met deze heidenen te
beperken tot wat mogelijk is binnen de wetten van Mozes… Wie tenminste
de band met het eigen volk niet wil verliezen. Dit
betekent dat christelijke joden veiligheidshalve koosjer blijven eten
zonder dat zij de band met de christenen uit de heidenen willen
doorsnijden. Met als gevolg dat de afgezanten van Jakobus het daarom
niet aan durven om tafelgemeenschap te hebben met christelijke
heidenen. Juist de joodse ex-vervolger Paulus is nu degene met de
meeste moed en hij weerstaat Petrus openlijk. Hij daagt hem en de
anderen uit om weer moedig te worden en vast te houden aan de
consequenties van het geloof in Christus, ook als dat zelfverloochening
en kruis dragen inhoudt. Petrus is bang voor wat anderen van hem denken
en zeggen, maar waarom heeft hij goedkeuring van mensen nodig?
Voelen
we de spanning van de christelijke joden in hun relatie met de
heidenen? De band met je volk, je familie en vrienden loslaten om Jezus
Christus na te volgen. Dat is prijs die ze als volgeling
van Jezus betalen. Maar het brengt ook vrijheid, nieuwe broeder- en zusterschap en eeuwige gemeenschap met Christus.
Hoe
beleven wij dat? Durft u met iedereen in deze kerk aan tafel te worden
gezien? Of schamen we ons voor medekerkgangers, broer/zus, met andere
levensstijl? Verontschuldigen we ons bij anderen
om opmerkingen te voorkomen? Ze zouden eens denken dat die simpele
kerel / die verwaande meid bij jou hoort, dat jij hetzelfde gelooft. Als
we ons ongemakkelijk voelen, kiezen we zo vaak voor het huichelen, het
woordje ‘eigenlijk’. En voor we het weten is
onze vrijheid in Christus om zeep geholpen. En dat maakt vriendschap en
onderlinge liefde binnen de gemeente onmogelijk. Zouden we iedereen
uitnodigen in onze tuin als iemand langsloopt op een mooie zomeravond?
Of houden we de relaties zakelijk, ontmoeten
we elkaar alleen tijdens zondagse kerkdienst?
Ben jij wel eens bang voor wat anderen van jou vinden?
Ben jij wel eens iets minder eerlijk/oprecht om ruzie te voorkomen?
Ook
vandaag de dag dreigt het gevaar je te laten gijzelen door anderen,
krampachtig dingen doen die je eigenlijk niet wilt, die je dan maar doet
om het niet nog erger te maken. Maar voor je het
weet, vaak ook nog onbewust, wordt het alleen maar erger.
Paulus
houdt de Galaten een spiegel voor. Om te laten zien dat het niet hun
probleem is, maar dat van de christelijke joden in Jeruzalem. Die hun
eigen straatje schoonvegen door zich af te zonderen
en
de Galaten zo indirect uitnodigen zich maar te laten besnijden. Het
probleem van de christelijke joden is dan de wereld uit. De Galaten
willen natuurlijk niet hun contact met Petrus kwijt,
waarmee volgens Paulus Petrus de Galaten impliciet dwingt jood te
worden, te leven op een joodse manier, te beginnen met de spijswetten.
Het lijkt er op dat angst ook hier een slechte raadgever is, onbewust
mensen de vrijheid ontneemt. De christelijke joden
schuiven door angst onbewust hun probleem op bordje van de heidense
broers en zussen. Paulus laat zien dat deze praktische kwestie alles te
maken heeft met de onderliggende theologie. Dat het een breuk met
Christus zou zijn, als niet duidelijk zou zijn wat
het ware evangelie nu zou zijn. Dan zouden Galaten kunnen denken dat er
rechtvaardiging uit werken van de wet valt te verwachten. En dat is
niet zo.
Zelfs
Petrus moet nog bijleren over rechtvaardiging door geloof alleen. Wie
van ons kan
dan denken dat hij/zij alles al weet?! Christelijke geloof zorgt ervoor
dat joden de christelijke joden als afvalligen, heidenen beschouwen,
als zondaars die de wet minachten. Het lijkt erop dat Christus in feite
de afbraak van het joodse geloof bevordert,
in dienst is van zonde, doordat Jezus omging met zondaars, stierf voor
zondaars, de wet een andere betekenis gaf. Maar de tien geboden en
andere goede regels zijn niet overbodig of afgeschaft, maar christenen
zijn er wel vrij van als middel om gered te worden.
Daar gaat het mis bij Petrus en de anderen. Uit angst dat ze als
zondaars worden gezien, proberen ze het evangelie van verdachtmaking te
zuiveren door juist weer nadrukkelijk als jood te gaan leven en elke
kwade schijn te vermijden. Hierbij wordt weer aangenomen,
wat eerder was verworpen, met daarbij suggestie dat de eerdere
levenswandel niet goed was en correctie nodig heeft. Dit beschadigt het
geloof in Jezus Christus.
Hopelijk
maakt het ons gevoelig en bewust voor het feit dat anderen naar ons
kijken en naar ons luisteren als zijnde een christen, voorbeeld om na te
volgen. Hopelijk scherpt het ons ook in het
luisteren en kijken naar anderen of het ook echt van God is, het je
vrij laat en je echt goed doet, liefdevol en opbouwend is. Wees daarbij
kritisch op tradities, soms al generaties lang, op gewoonten die je van
thuis hebt meegekregen of die je zelf hebt eigen
gemaakt. Of juist op nieuwigheden die vaak zo mooi lijken, maar op den
duur slechts een dun laagje chroom blijkt te zijn. Hopelijk helpt het
ons om goed om te gaan met vrijheid, te genieten van ontspannenheid van
geloven. We moeten niet werken met schuldgevoelens:
als je echt christen bent, dan …. Geen bijzaken tot hoofdzaken maken…
geloof + nog iets… De ander is in Christus, net zo goed als wij :
allemaal onrein zonder Christus, allemaal rein in Christus. Gaan we
eindelijk eens geloven dat we gewoon verschillend zijn,
maar niet beter/slechter dan ander?
Paulus
sluit heel persoonlijk af. Hij is door het geloof innig verbonden met
Jezus. Bij Jezus’ veroordeling volgens de joodse wet door het joodse
Sanhedrin en de daarop volgende kruisiging is Paulus
als het ware ook veroordeeld en gekruisigd en gestorven. En voor een
dode geldt de wet niet meer, een dode kan de wet niet houden, een dode
kan je niet meer straffen vanwege een overtreding, een dode is de wet
voorbij, de wet is voor levenden. Daarom is Jezus
na zijn dood niet meer onder de wet en daarom is ook Paulus in
verbondenheid met Jezus door Jezus’ dood vrij van wet en regeltjes.
Gestorven voor de wet als middel tot behoud, dood voor veroordeling door
de wet. Niet door de wet rechtvaardigheid maar door
Jezus Christus, dan kan de wet ons niet meer veroordelen, kan niets ons
meer scheiden van Christus. Door zijn geloof in Jezus is Paulus’
verdere leven op aarde bestemd om te leven voor God, toegewijd aan
Christus die hem liefhad. Ook al beschouwen de joden
Paulus als een goddeloze, hij volgt Jezus na. Niet ik leef meer, maar Christus leeft in mij.
Als Christus’ leven mijn leven is, is ook Christus’ verleden mijn
verleden. Ik ben rechtvaardig in Christus. Ik ben net zo vrij van
veroordeling door God, alsof ik zelf het oordeel al heb ondergaan en al
gestorven ben, alsof ik zelf al voor de schuld betaald
heb. En ik ben net zo geliefd door God alsof ik het leven heb geleid
dat Christus geleid heeft.
Ikzelf leef niet meer, maar Christus leeft in mij, herinnert ons
telkens dat als we in Christus geloven in Gods ogen rechtvaardig zijn,
als Christus zijn…Door vast te houden aan dit evangelie van Christus en
te volharden in de tafelgemeenschap met de
christelijke heidenen. Denk voortdurend, terwijl jij je leven leidt,
aan wie je bent door het geloof in Christus, die zich heeft prijsgegeven
in de dood, uit liefde voor jou! Waardoor genade mij heiligt, mijn hart
wordt gereinigd,
mij
rust en vrede geeft, mij verder laat groeien en vruchten doet opbloeien
van Gods Geest. Dan hoef je nooit meer bang te zijn voor wat anderen
van jou vinden. Als God jou standvastig en
moedig maakt, kan je altijd eerlijk en oprecht zijn, is Jezus alles waar je voor leeft.
Floris den Oudsten v.d.m.
predikant Gereformeerde Kerk Enter
contactgegevens:
Rijssenseweg 11 7468 AA Enter
0547-381384
