Hieronder een korte bloemlezing van het gesprokene op Oudejaarsavond en Nieuwjaarsmorgen. Maar, omdat ik me wat vrijer over het podium begeef en daardoor ook iets losser van de tekst raak, zeg ik soms iets wat niet op papier stond, of zeg ik iets niet wat wel aan het papier was toevertrouwd. Was je er niet, kijk of luister dan de dienst/preek ook gewoon na via www.kerkomroep.nl
Oudejaarsavond
Kijk jij in het donker wel eens omhoog om naar de sterren te kijken? Velen van ons zijn al met Jos op stap geweest en hebben uitleg gekregen bij de sterrenpracht. Daarna kijk je toch anders naar de sterren…
In de tijd van Jezus vergaten ze het nooit om elke avond naar de sterren te kijken. Veel mensen waren ook nog eens opgeleid om de betekenis er van te begrijpen. Ze geloofden dat de hele kosmos één geheel was, aarde en hemel met elkaar verbonden. En dat als er iets belangrijks op aarde gebeurde, dan kon je er op wachten dat dit ook aan de hemel zichtbaar werd. En dat als er iets bijzonders aan de hemel zichtbaar werd, dat er dan ook iets belangrijks op aarde was gebeurd. Wat weten we niet precies, maar de wijzen/magiërs/astronomen/astrologen zagen iets aan de hemel, in de sterren, wat ze nog nooit eerder hadden gezien. En ze gingen op zoek wat dit wilde zeggen over een gebeurtenis op aarde. En als ze iets hebben gevonden dan gaan ze op reis. Dat ze die mogelijkheid hebben om zomaar weg te gaan en de cadeaus die ze meenemen, laat zien dat het niet zomaar wat mannen waren, maar vermogend, machtig. Ze gaan op reis…op zoek naar de Koning van de Joden.
Oudejaarsavond : hoe was het afgelopen 2019 voor ons? Zijn wij op zoek geweest naar de koning van de joden? Zijn wij voorbij ons steppeland gegaan om te vinden? Zijn wij op reis gegaan? Of zijn we thuis gebleven? Denken we dat we het allemaal al hebben gevonden, voor ons niets nieuws onder de zon? Jezus is naar de wereld gekomen om gezocht en gevonden te worden, ook door de wijzen uit het oosten.
In het verhaal zijn er twee groepen die zich verdiepen in Jezus. De wijzen uit het oosten, heidenen, onbesnedenen, én zij gaan op reis, gaan zoeken. En alle farizeeërs en Schriftgeleerden, heel Jeruzalem, vromen, besnedenen, belijders van de God van Israel, maar zij blijven thuis, gaan niet zoeken. Ze kennen de Bijbel, weten de verhalen, maar het doet ze niets. Ze vertellen waar de Messias geboren zal worden, maar ze gaan niet mee om die koning eer te bewijzen. Ik weet niet in welke groep u zich thuis voelt : heidenen of de vromen, maar het houdt ons een spiegel voor op Oudejaarsavond. Gaan wij mee op zoek naar het Koningskind? Want wie zoekt, die vindt…
Je kan blijkbaar op 2 manieren zoeken, onderzoek doen. Om de waarheid te weten of om de waarheid te kennen. Kennis, niet met je hoofd, of niet alleen met je hoofd, maar bovenal met je hart. Een relatie aan gaan, kennis hebben aan iemand.
Herodes schrikt hevig, de farizeeën en Schriftgeleerden schrikken, heel Jeruzalem schrikt mee. Er heerst angst in Jeruzalem, het centrum van godsdienst, religie. Ze vieren geen vrolijk Kerstfeest.
En als we dan nog even puur naar de tekst kijken en al onze plaatjes en verhalen proberen te vergeten : wat lezen we dan? Een bijzonder verhaal boordevol vuurwerk, politiek dynamiet. Jezus, zegt Matteus, is de echte koning van de joden, en Herodes is dan de valse koning.
Het huis van Herodes ging niet subtiel te werk bij de dreiging van een andere, nieuwe koning van de Joden. Alleen het idee al, dat iemand zou suggereren die koning te zijn was reden tot grof geweld. De aankomst van de wijzen laat gelijk zien wat Matteus ons al vanaf het begin wil duidelijk maken. Als Jezus de koning van de Joden is, dan is hij niet alleen maar de koning van de joden. In de vele profetieën bij profeten en in de psalmen is al voorspeld dat de Koning, de Messias, zal regeren over heel de wereld, dat zijn rechtvaardigheid en vrede alle mensen zal omvatten. We zongen Psalm 87 : volk na volk buigt eenmaal voor Hem neer… Aan het einde van zijn Evangelie zal Matteus afsluiten met Jezus die zijn leerlingen de opdracht geeft om de wereld in te gaan, dus niet alleen Israel, om iedereen tot zijn leerlingen te maken. Dan wordt in de praktijk gebracht wat eeuwen daarvoor al was voorspeld en bij de geboorte van Jezus al zichtbaar werd. Het zijn allemaal hints,
die we al verder lezend in het Evangelie steeds meer tegen zullen komen. Koning van de joden, maar tegelijk koning voor iedereen. Zelfs als Jezus nog niets kan zeggen, is zijn kraambezoek veelzeggend. Herders, verschoppelingen van de samenleving, de outcast. Wijzen uit het oosten, onbesneden, de high society. Tekenen van wat allemaal nog staat te gebeuren. De geschenken die aan Jezus worden gegeven waren geschenken die in die dagen aan grote koningen werden gegeven, aan goden werden geofferd.
Er zijn nog meer hints die verwijzen naar het slot van het Evangelie. Aan het einde zal Jezus oog in oog staan met Pilatus, de machthebber namens de keizer, de grootste koning in die dagen. Al had Pilatus in een droom doorgekregen niets met Jezus te doen. De heidense soldaten knielen net als de wijzen neer voor Jezus, begroeten hem net als de wijzen als de koning van de joden. Maar ze geven hem geen goud, wierook en mirre, maar een scharlaken mantel, doornenkroon, rietstok, zijn troon is een kruis. Dan schijnt er geen heldere ster, maar valt er een drie uur durende duisternis. En in die doodse stilte klinkt in die duisternis de stem van een andere heiden : hij was werkelijk Gods Zoon. Het begin nodigt ons uit om de rest van het verhaal serieus te nemen. Denk er telkens over na wat het voor Jezus betekent dat hij de ware koning van de joden is. En dan, kom naar hem toe, welke route je ook neemt. Om bij hem neer te knielen en je beste geschenken aan te bieden.
De wijzen zoeken en vinden en aanbidden. Vervuld van diepe vreugde. Kennen wij die diepe vreugde ook? Ze werpen zich neer om eer te bewijzen. Ze bieden hun geschenken aan.
En wij?
De discipelen zijn de wereld in gegaan. Het evangelie is ook in Enter gekomen, Goddank! Dat de koning van Joden ook onze koning wil zijn. Wat heeft het met ons gedaan? Zijn wij op zoek gegaan om te vinden? Hebben wij ons in het afgelopen jaar neergeworpen voor onze koning? Hebben wij hem onze geschenken aangeboden? Hebben wij in het afgelopen jaar
die diepe vreugde ervaren?
In Jeruzalem draaide het om godsdienst, religie, weten met je hoofd. In het Evangelie lezen we over Gods dienst aan ons mensen, God die ons opzoekt, ons wil ontmoeten, een relatie met ons wil aangaan, kennen met hoofd én hart.
Vanavond kijken we allemaal weer omhoog naar de hemel. Zien we vast ook weer prachtige versieringen, maar ze zeggen ons niets. Ze verwaaien in de wind. We staan op de drempel van het oude naar het nieuw jaar. Hoe was 2019 voor ons?
Mijn vraag is : heb jij in het afgelopen jaar al geknield voor koning Jezus? Heb jij niet alleen met woorden, maar ook met daden, je leven aan Jezus gegeven? Was 2019 een gezegend jaar, waarin je God hebt leren kennen, nog beter hebt leren kennen? Heb jij Gods dienst aan jou ervaren, Immanuel, God met ons? Ik hoop dat je niet alleen met je mond, je hoofd, maar met je hart het als belijdenis kan meezingen… Jezus, mijn leven! Laat mij in vreugde en smart bij u geborgen wezen!
Nieuwjaarsmorgen
Kerstfeest is voor velen gezelligheid, een romantische sfeer met een feel good story. The most wonderfull time of the year. En Oud en Nieuw borduurt daar op voort : gezelligheid, eten, drinken, feesten, prachtig vuurwerk, familie en vrienden. Gelukkig en voorspoedig nieuwjaar!!! En daar is niets mis mee.
Maar velen zijn nog niet bijgekomen van het ongeluk en de tegenspoed van het afgelopen jaar. En als je dat overkomt, dan ben je sceptisch of ga je op zijn minst met een dubbel gevoel het nieuwe jaar in. Gelukkig nieuw jaar, zeg je dan anders of beleef je in elk geval anders, diep van binnen.
Uit onderzoek blijkt dat veel Nederlanders bang zijn, somber, depressief. Ze zien oude en nieuwe vijanden, echt en denkbeeldig. Ze maken zich zorgen over gezondheid, toekomst, kinderen, werk. We zeggen wel gelukkig en voorspoedig nieuw jaar, maar velen voelen het onheil op de loer liggen…
Zo ook aan het begin van het leven van Jezus zoals beschreven door de Evangelist Matteus. Een onschuldige baby, letterlijk zonder schuld. En dan een bloedbad, een moordpartij… Die onschuldige baby Jezus roept nogal wat wakker. Niet zomaar wat slapende honden, maar die hond van een Herodes. Jezus is vanuit de hemel gekomen naar de aarde, om God dichterbij te brengen, vrede op aarde… Maar tegelijkertijd breekt de hel los als Herodes beseft dat de wijzen hem hebben bedrogen. Bij Herodes wordt door Jezus het slechtste in de mens wakker geroepen…
Sommigen vinden Jezus een inspirerend voorbeeld, anderen halen hun schouders op. Wat betekent een baby nu eigenlijk? Wie zou bij die baby een bedreiging zien? Misschien dat Herodes wel degene is geweest die het meest beseft heeft wie die baby was. Misschien dat Herodes wel de eerste was die begreep dat Jezus werkelijk een koning was. En daarmee een bedreiging vormde voor zijn positie.
Herodes, dat was er trouwens eentje. Iedereen die aanspreek deed op zijn positie of dat suggereerde, vermoorde hij. Maar hij had ook iedereen vermoord van wie hij dacht dat ze in het geheim een complot tegen hem aan het bedenken waren. Dus niet alleen mensen in zijn omgeving, of in het land, maar ook familieleden, zijn troonopvolgers en zelfs zijn eigen vrouw, moesten met hun leven de prijs betalen voor zijn waanzin. Herodes had bepaald dat als hij zou sterven, de leiders van Jericho zou worden vermoord zodat er in elk geval een paar mensen zouden rouwen op de dag van zijn begrafenis. Deze Herodes knipperde niet met zijn ogen toen hij beval om alle baby’s te vermoorden als daarmee een mogelijke troonopvolger uit de weg zou worden geruimd. Zoals zijn macht was toegenomen, zo ook zijn paranoia, een niet-onbekende ontwikkeling, zoals dictators over de hele wereld en van alle tijden dat hebben aangetoond en tot op de dag van vandaag aantonen.
Waar velen hun schouders ophalen bij het verhaal over Jezus, een sprookje, of soort van Sinterklaas voor grote mensen, Herodes niet. Als een Farao 2.0 laat Herodes alle babyjongetjes in Bethlehem van 2 jaar en jonger vermoorden om de bedreiging van zijn positie de nek om te draaien.
Jezus wil Koning van de wereld zijn en Herodes gelooft dat, beseft wat dat betekent voor andere koningen. Jezus is Zoon van de Allerhoogste, Zoon van de Almachtige en Herodes beseft dat dat ten koste zal gaan van zijn macht… Binnen een generatie zullen de volgelingen van Jezus vervolgd en gedood worden door de machthebbers omdat ze worden gezien als bedreiging van de gevestigde orde. Wat je ook van vindt van Jezus, vanaf zijn geboorte werd Hij door anderen als een bedreiging gezien. Hij bederft hun machtspelletjes, verziekte de goede sfeer in de paleizen. En Jezus lijdt aan de gevolgen hiervan. Ja, de herders, de minste van de mensen, de wijzen, heidenen, onbesnedenen, high society, ze aanbidden hem en knielen voor Hem neer. Maar de religieuze en wereldse machthebbers,
ze zoeken Hem, om Hem te doden. Hier is het nog Herodes die Jezus dood wil hebben. Maar we weten hoe het verder zal gaan. Hoe straks ook de joden zelf zullen roepen ‘kruisig Hem. Bij zijn geboorte was er geen plek voor Hem. Geen onbezorgde jeugd, maar hals over de kop vluchten… En dat is nog maar het begin van alle ellende die Jezus ten deel zal vallen…
In feite valt de schaduw van het kruis al over de kribbe. Jezus is geboren met een prijs op zijn hoofd. Gezocht, dood of levend. Engelen worden ingezet om Jozef te waarschuwen, de wijzen op andere gedachten te brengen.
Het Evangelie van Jezus Christus werd geboren in een wereld vol onrust, in een land en tijd waar van alles aan de hand was. Spanning, onzekerheid, geweld, angst.
In die 2000 jaar is er weinig tot niets veranderd, er is niets nieuws onder de zon. Het plaatst een kritische kanttekening bij een vrolijk kerstfeest, een gelukkig en voorspoedig nieuwjaar. Niet om negatief te doen, maar om realistisch te zijn. Ook in het komende jaar zullen geliefden scheiden, levenslustige mensen uit het leven worden weggerukt, mensen slecht nieuws te horen krijgen. En misschien niet in ons dorp, of in onze familie of vriendengroep, maar dan wel elders, dichtbij of verder weg. Ook in het nieuwe jaar zullen mensen van huis en haard verdreven worden, vluchtelingen verdrinken als hun gammele bootjes zinken, zullen er Herodesjes opstaan, met alle gevolgen van dien. Zal er onrecht en misbruik zijn, geen vrede op aarde. Ik benoemde de mensen in gevangenkampen in Noord-Korea, in gevangenissen in Afghanistan, Somalië, Libië, Pakistan, Soedan, Eritrea, Jemen, Iran, India. Het zijn onze broers en zussen in Christus, leden van het lichaam van Christus. Als één lid lijdt, lijden alle leden mee. Hoezo gelukkig nieuwjaar?
Voordat de Prins van Vrede, Zoon van God, kon praten en lopen was Hij een vluchteling geworden, verdreven uit zijn geboorteland, met een prijs op zijn hoofd, een getraumatiseerd Bethlehem achterlatend.
Voor de duidelijkheid : die babymoord had niets met Gods heilsplan te maken. Het toont aan dat de wereld toen en nu het strijdtoneel is tussen goed en kwaad, licht en donker, God en satan. Zoals alle ellende ons laat zien dat de duivel nog rondgaat als een briesende leeuw. Daar waar Jezus verschijnt, wordt alles nieuw… maar verhevigt ook onmiddellijk de vijandschap tegen Hem. Het roept de vraag op : als het kwaad zo dichtbij is, waar ben ik dan veilig? Daar wil dit verhaal ons antwoord op geven, als we nu of later de doodsmachten zien en voelen, ver weg op tv, of heel dichtbij in ons eigen leven. Want tegelijkertijd klinken hier en verder in Matteus dat het zo moest gaan, zo de profetieën vervuld worden. Zo wilde God zijn volk bevrijden, dwars door alle ellende heen. Zijn wil zoals die in de hemel geschied
ook op aarde laten geschieden, recht en vrede brengen op aarde. Hemels, te midden van heel veel hel.
Als Jezus Immanuel is, God met ons, dan moet hij bij ons zijn, juist in onze pijn. Zo mogen we gelukkig het nieuwe jaar ingaan. Wetend dat wat er ook komen gaat, dat God met ons is. Dat God in alle omstandigheden de leiding in handen heeft. Zoals God op een bijzondere manier voor Maria, Jozef, Jezus, de wijzen zorgde, zo zorgt God nog steeds voor ons. God laat niet los wat zijn hand eenmaal begonnen is. Daarop vertrouw ik, zelfs wanneer ik leef zonder engelen te zien en niet in dromen Gods wil te kennen krijg. Want als God voor ons is, wie kan dan tegen ons zijn. Wie of wat zal kunnen scheiden van de liefde van Christus?
We zullen in het Evangelie van Matteus nog meer lezen over Herodes, maar vandaag de dag is hij slechts een zwarte bladzijde in de geschiedenis. Van Jezus zullen we nog veel meer lezen, maar vandaag de dag is hij ook nog steeds de Koning van de wereld. Die baby kwam om de wereld te redden van zonde, ons te verzoenen met God. Hoe hopeloos het leven soms ook kan lijken, God zal eens de volkomen overwinning zichtbaar maken zoals Hij al in de opstanding van Jezus heeft laten zien. Dat geeft hoopt voor de toekomst. God heeft het laatste woord.
Wat roept Jezus in ons wakker? Het allerbeste? Geloof, hoop, liefde? Ook het komende jaar zal dit kind van Bethlehem ons redden, onze zonden vergeven, tot volkomen verzoening van al onze zonden, ons telkens weer verzoenen met God, in relatie met God brengen. Zal Hij Immanuel zijn, God met ons. Op de dagen dat het geluk ons toelacht, we even vergeten in welke hel anderen leven, ver weg, maar ook dichtbij. Maar ook op de dagen dat angst en pijn en verdriet ons leven tot een hel maken. Als onzekerheid, ziekte, dood, het licht dreigen te overschaduwen. Dan mogen we weten dat God met ons is. Dat we door goede machten trouw en stil omgeven worden, behoed, getroost, zo wonderlijk en klaar. In goede machten liefderijk geborgen, verwachten wij getroost wat komen mag. God is met ons des avonds en des morgens, is zeker met ons elke nieuwe dag.
En dat wil Evangelist Matteus ons duidelijk maken aan het begin van zijn Evangelie, Dat is voor ons het Evangelie, de blijde boodschap, aan het begin van een nieuw jaar des Heren. Focus je op Jezus, de Zoon van God, de Allerhoogste. Waar Hij verschijnt wordt alles nieuw,
nu nog te midden van alle gebrokenheid en haat. Maar weet, God zal er zijn, soms onnoembaar aanwezig, in tijden van vreugde, maar ook van verdriet… Zijn wij veilig bij Hem die ons altijd ziet.
