Vroeger ging ik wel eens met mijn vader naar de Dodenherdenking op de Grebbeberg of op Bevrijdingsdag naar het Veteranen-defilé in Wageningen. Daar kwamen ook leden van het koninklijke huis. Daar moest je vaak lang op wachten, zeker als kind… Maar als er een prins of prinses in aantocht is dan merk je dat aan van alles. De politieagenten zijn gefocust en licht gespannen, de soldaten gaan in de houding staan, de weg is helemaal verlaten : ruim baan! Als jongetje denk je ‘er gebeurt toch nog niets?’ En dan komen er motoren met sirenes en zwaailichten, iedereen kijkt in de verte, gaat op zijn tenen staan, buigt zich naar voren om niets te missen, maar dan is er weer een tijd helemaal niets. En dan een paar auto’s met belangrijke mensen, generaals, begeleiders van de prins(es), bewakers. En dan, dan komt de auto met AA-kenteken, de koninklijke familie zelf. Over een verder lege weg, ruim baan, niets of niemand houdt ze tegen. Het Wilhelmus klinkt, soldaten in de houding en iedereen is vol verwachting totdat ze uitstappen.
Dat moment dat die eerste motoren met zwaailichten en sirenes de hoek om komen, dat beeld, daar over lezen we in Matteus 3 : 1-12
De beloofde Koning daar wordt in Israel al honderden jaren naar uit gekeken. Het gerucht gaat dat Hij eens terug zal komen. Maar wanneer, we wachten al zo lang… Maar nu? Maar er is helemaal geen weg! Nou zegt Joannes, laten we die dan maar snel gaan maken. Want de Koning komt, het Koninkrijk van de hemel, van God, is nabij. Maak een weg voor de Koning. Maak die goed en recht!
Deze boodschap en dit verhaal over die Koning echode door het leven van het joodse volk. Dat kunnen we ons niet voorstellen, dat vraagt echt inbeeldingskracht, inlevingsvermogen. Honderden jaren verwachten, hopen, maar niets zien… In die dagen, dagen vol hoop, verwachting, teleurstelling, berusting…Het verhaal van de Koning die zou komen, vergeving, verzoening, hoop, herstel van verval, verjagen van de vijanden, uitvoering uit ballingschap, uit slavernij. Na de Exodus en terugkeer uit Ballingschap zou dit de derde en alles overtreffende daad van God zijn. God zou komen en redden. Johannes zegt, dat allemaal gaat nu gebeuren, het is zover, de Koning, God zelf, komt eraan! En iedereen schiet overeind, iedereen komt naar hem toe. Iedereen ziet als het ware de motoren met zwaailichten en sirenes langskomen, ja, nu komt de prins. Stop met kletsen, rommelen, andere dingen doen, maar op je tenen, focussen, om niets te missen.
Maar het probleem was, ze waren er helemaal niet klaar voor… bij lange na niet… er was zelfs nog geen begin…
Jouw huis is misschien best netjes, maar stel je voor dat zo meteen de koning binnenstapt en vraagt of hij met jou mee mag. Jij fiets als een gek naar huis, om eerder thuis te zijn dan de koning. Want het is wel netjes, maar niet koninklijk netjes. En als je weet dat die morgenochtend zou komen dan zou je vanavond en morgenochtend bezig zijn om een vervroegde voorjaarschoonmaak te houden. Als de koning komt, dan is gewoon netjes niet goed genoeg. En zelfs de vrome joden die regelmatig naar de tempel gaan, ze voelen allemaal aan dat ze niet klaar genoeg zijn voor de komst van de koning. Johannes preek is indringend : bekeer u! Net als eerdere profeten. Toen haalden velen de schouders op, de noodzaak ontbrak. Nu is dat anders volgens Johannes, het koninkrijk is nabij. Nu moeten ze echt veranderen. En nu komt de boodschap wel echt binnen. Ze willen schoon schip maken, zich bekeren, hun hart richten op de komende koning, en ze komen in grote getalen, massaal! Ze komen om zich te laten dopen, door Johannes, in de Jordaan. Dit was niet zomaar een individuele doop van individuen zoals wij die kennen. Dit was geen symbolische handeling voor mensen die daar behoefte aan hadden. Dit was het teken van het nieuwe dat God aan het doen was voor Israel en de wereld. Meer dan duizend jaar daarvoor waren de kinderen van Israel ook door de Jordaan heen gegaan toen ze voor het eerst het beloofde land betraden. Nu moeten ze weer als volk van God opnieuw door die rivier heen, als een teken dat ze klaar zijn voor een nog veel grotere verovering : God die al het kwade overwint en verslaat én zijn koninkrijk vestigt op aarde zoals in de hemel. Vergeving en verzoening. Het negatieve weg, het positieve voor in de plaats.
Nou ja, het positieve… Johannes’ preek klinkt niet blij en vrolijk, juist het tegenovergestelde. Toorn, vuur, bijl. De komst van Farizeeën en Sadduceeën gooit nog wat olie op het vuur. Johannes bespot ze, als slangen die wegschieten als het vuur nadert. Kinderen van Abraham? Kinderen van slangen… Johannes gaat pas anders over ze denken als ze vruchten voortbrengen die overeenkomen met een nieuw leven. Je alleen maar laten dopen is niet voldoende, dat is de buitenkant. Echt berouw betekende een volledige en blijvende verandering van hart en leven. Dat was de enige manier om de weg klaar te krijgen voor de komende koning. Waar van moesten ze zich bekeren? De Farizeeën waren trots op hun zuiverheid. Zij deden niet veel of grote zonden. Klopt, maar hun trots en zelfvoldaanheid staat hun in de weg om de koning bij hun thuis te laten komen. En hun arrogantie tegenover de andere Israëlieten, laat staan de rest van de wereld was helemaal niet in overeenstemming met de nederigheid die nodig was voor de komende koning. Johannes bekritiseert hun vertrouwen op hun afstamming. God deed beloftes aan Abraham, wij zijn kinderen van Abraham, daarom is God ons toegewijd en daarom zullen we het uiteindelijk allemaal wel redden. Johannes : denk dat niet te snel. Jullie God is een soeverein God. En het is voor hem geen probleem om nieuwe kinderen te maken uit deze stenen hier. De bijl ligt al aan de wortel van de boom. De koning komt en als hij er is zal recht spreken. De enige manier om zeker te zijn, is vrucht te dragen. En dat kan alleen als je verbonden bent met de wortel. En anders wordt je omgehakt en in het vuur geworpen. Ben je waardeloos, van geen waarde nu het koninkrijk der hemelen nabij is, de koning er aan komt. Afkomst, traditie, goed gedrag, het is niet hetzelfde als nieuw leven. Wat moet in het nieuwe jaar echt anders/nieuw? Waarvan moeten wij ons bekeren? Je gaat naar de kerk, geeft aan kerkbalans, doet vrijwilligerswerk, …Maar wat communiceer je bewust of onbewust naar je omgeving, je kinderen? Met mij zit het wel goed want dit en dit? Een goede levensstijl, goed gereformeerd, blij evangelisch, … Of zit het met jou goed omdat Jezus Koning van je hart en leven is? Groei jij, bloei jij, breng jij vrucht voort, veel vruchten? Ben jij koren, dat anderen kan voeden, of ben jij kaf, dat verwaait in de wind?
Johannes waarschuwing zet de toon voor het verhaal van Jezus. Johannes bereidt de weg, niet wetend hoe het er allemaal uit zal zien en aan toe zal gaan als het koninkrijk aanbreekt, de koning arriveert. Later zal Johannes zelfs nog gaan twijfelen of Jezus echt degene was die was beloofd, die hij had aangekondigd. Jezus’ eigen missie was heel anders dan wat mensen zich soms voorstellen. De troost, bevrijding en genezing van zijn koninkrijks boodschap werd in evenwicht gehouden door de strenge en plechtige waarschuwing dat wanneer God terugkomt hij absolute trouw eist. Als God echt God is, is hij niet eenvoudig de vriendelijke, toegeeflijke, gemakkelijke ouder die we ons soms voorstellen. De God die komt naar zijn mensen in de vorm van Jezus zal op een dag zijn koninkrijk onthullen, voltooien in al zijn glorie, rechtvaardigheid brengen en vreugde voor de wereld. Hoe kunnen we klaar zijn voor die dag? Waar moeten wij straten rechtmaken? Welke vuren moeten worden aangestoken, om het afval op zijn pad weg te branden? Welke doden bomen moeten worden omgehakt? En, net zo belangrijk, wie moet aangezegd worden zich te bekeren, nu direct? Wat moet er in jouw leven gebeuren dat je goede vruchten voortbrengt? Wat moet er gebeuren dat jij ook het komende jaar weer kan groeien, bloeien, vrucht dragen? Goede voornemens : voor eerst of opnieuw in Bijbel lezen!
Kom tot inkeer, want het koninkrijk van de hemel is nabij
We lezen verder in Matteus 3 : 13-17
Johannes had grote woorden gebruikt, vurige gepredikt over de komende koning. Maar ook hij wist niet wat hij moest verwachten wat zou komen/gebeuren. Maar als Jezus dan in de rij gaat staan om zich te laten dopen dan is Johannes net zo verbaasd als wij… Wat zou jij verwacht hebben? Wat zou Jezus zeggen/doen?
Wat als je niet weet wat er gaat gebeuren en dat dan die persoon er ineens is. Wat als Jezus hier vanavond binnen zou lopen?!
Jezus is totaal niet de persoon die ze verwachten. En de manier waarop had Johannes ook niet verwacht. Hij had vurig gepreekt : Hij komt, de meest machtige man, nog veel groter dan mij. Ik doop jullie met water ten teken van jullie nieuwe leven, maar na mij komt iemand die meer vermag dan ik; ik ben zelfs niet goed genoeg om zijn sandalen voor hem te dragen. Hij zal jullie dopen met de heilige Geest en met vuur; hij houdt de wan in zijn hand, hij zal zijn dorsvloer reinigen en zijn graan in de schuur bijeenbrengen, maar het kaf zal hij verbranden in onblusbaar vuur.’ En in plaats daarvan krijgen ze Jezus…is dit de Zoon van God?
Jezus die nederig voor Johannes staat en vraagt om gedoopt te worden. Deelt in de boetvaardige stemming van de rest van het volk. Een Jezus die zichzelf lijkt te identificeren, niet met een God die orde op zaken komt stellen, komt oordelen, maar zich identificeert met de mensen die zelf voor dat oordeel staan en zich moeten bekeren. En Johannes, die is natuurlijk geschokt. Hij leek te weten wie er zou komen, dat Jezus degene zou zijn die ze verwachtten. Maar waarom komt Jezus om gedoopt te worden? Wat gebeurt er met het plan en met de agenda? Wat gebeurd er met de bijl, het vuur, de wan? En niet hij moet Jezus, maar Jezus moet hem dopen, toch?
Jezus antwoord vertelt ons iets heel belangrijks over het hele verhaal van het Evangelie wat zich ontvouwt voor onze verraste blik. Ja, dit zijn beloften die Gods wind, Gods geest, door de wereld zullen blazen, die het vuur van het rechtvaardige oordeel van God over het kwaad zal brengen, waar het zich ook voordoet en dat Gods boetvaardige mensen voor eens en voor altijd zal redden van elke vorm van ballingschap die jij je maar kan voorstellen. Maar als Jezus dit allemaal gaat doen, dan doet hij dit allemaal op deze manier. Door zich nederig te identificeren met Gods volk, door hun plaats in te nemen, hun boetvaardigheid te delen, hun leven te leiden en uiteindelijk hun dood te sterven. Jezus laat niet alleen zijn naam schrijven in dat geslachtsregister van zondige mensen. Jezus gaat zelf in de rij staan van zondige mensen die moeten worden gedoopt. Ze verwachten Gods Zoon, in plaats daarvan kregen ze Jezus : anticlimax!
Waar is dit goed voor? Is dit Gods plan? Hoe dan? Gaat dit brengen waar Johannes en zijn publiek naar verlangden? Matteus antwoord is : lees de rest van het verhaal maar… Maar we kunnen al een tipje van de sluier optillen als we Jezus zien bovenkomen uit het water na zijn doop. Israel kwam door het water van de Rode Zee
en werd de wet gegeven. God bevestigde daarmee hun status als Gods zoon, Gods eerstgeborene. Jezus kwam uit het water van de doop en werd de Geest gegeven, op een nieuwe manier, waarmee Hij wordt aangewezen als Gods zoon, Israel in persoon. En de duif, die voor een moment de Geest belichaamt en symboliseert, geeft aan dat het komende oordeel niet zal worden bereikt door een oorlogszuchtige of wraakzuchtige Geest, maar door een Geest die verlangt naar liefde en vrede. Het oordeel, ons vloeken zelf wordt veroordeeld door deze Geest, net zoals Jezus uiteindelijk het oordeel, onze vloek op zichzelf zal nemen en er een einde aan zal maken. Met een nieuw begin op Pasen : mijn vrede geef ik jullie, wees een zegen voor de wereld.
De uitdaging van dit gedeelte is om het als nieuw te lezen, om je echt te laten verrassen door Jezus. Jezus komt om Gods beloftes te vervullen, om Gods plannen uit te voeren, niet onze wensen te vervullen, niet onze plannen uit te voeren. Niet onze wil maar Gods wil geschiedde, toch? En zelfs zijn profeten, zijn wegbereiders, weten soms niet wat de bedoeling is. Maar als we leren om zorgvuldig te luisteren naar wat hij zegt, en goed te kijken naar wat hij doet, dan gaat er een nieuwe wereld voor je open, breekt het koninkrijk van God jouw leven binnen. Want zij die vol berouw en vol geloof Jezus volgen door het water van de doop en over de weg die Hij ons zal wijzen, als zij luisteren, dan horen zij dezelfde stem vanuit de hemel spreken : jij bent mijn geliefde kind.
Als we leren om onze eigen plannen en verwachtingen aan de kant te zetten, zullen we onze liefhebbende Vader vinden die ons als zijn kinderen bevestigt en ons ook met zijn Geest uitrust zodat ons leven kan worden gereinigd en klaargemaakt
voor gebruik in Zijn dienst….
We luisteren naar You Say. Een lied in de top-40 heeft gestaan en op nummer 1 binnenkwam in de top-1008 van Groot Nieuws Radio. Welke stem, welke stemmen, bepalen jouw leven?
