Vanavond lezen we een belangrijk
gedeelte, zeker voor de mannen : we hebben het aan Paulus te danken dat de
mannen niet meer besneden hoeven worden…
Voor het goed begrijpen van de
brief aan de Galaten zijn er drie groepen belangrijk:
- joden, besneden, maar ze verwerpen Jezus als
Christus/Messias,
- christelijke joden, besneden, ze belijden Jezus
als Christus/Messias,
- Galaten, christelijke heidenen, niet besneden, ze
belijden Jezus als Christus.
Voor de christelijke jood
Paulus, besneden, is het geen probleem dat Galaten, christelijke heidenen, niet
besneden zijn. Maar andere christelijke joden zijn bij de Galaten gekomen en
hebben aangedrongen om zich te laten besnijden met als doel inlijving bij het
joodse volk.
Het gevaar dreigt dat de Galaten
op korte termijn toe geven en zich laten besnijden. Door eventuele besnijdenis
dreigen de Galaten onbewust de blijde boodschap van genade en vrijheid te
verliezen.
Voor Paulus is dit de aanleiding
om zijn waarschuwende en bezorgde brief te schrijven: de christelijke vrijheid
loopt gevaar in Galatië.
Maar waarom moeten de Galaten
overtuigd worden zich te laten besnijden?
Dat is heel praktisch: uit de brief
valt op te maken dat christelijke joden een probleem hebben waarin ze de Galaten
betrekken.
Maar welk probleem van
christelijke joden buiten Galatië kan door besnijdenis van christelijke
heidenen in Galatië worden opgelost? Wanneer christelijke joden teveel contact
hebben met onbesneden christelijke heidenen, beschouwen hun niet-christelijke
volksgenoten dit als verraad met als resultaat bedreiging en vervolging. Zoals
Paulus die vroeger zelf christelijke joden bedreigde en vervolgde. Voor
christelijke joden zou het een uitkomst zijn wanneer Galaten zich zouden laten
besnijden. Er was dan geen of in elk geval minder gevaar van vervolging.
Voor ons is het misschien
vreemd als de Galaten op zo’n pijnlijk voorstel zouden ingaan. Maar laten we
niet vergeten dat de Galaten nog geen identiteit, geschiedenis en traditie
hadden, vergeleken bij het oude volk van Abraham. Ze blijken betrekkelijk
makkelijk over te halen zich te laten besnijden om jood te worden.
In feite gaat het in Galatië
om compromisvoorstel om het lijden van christelijke joden te minimaliseren. Dit
pragmatisme is echter zeer bedreigend voor christelijke vrijheid!
We lezen Galaten 1 : 6 – 2 :
10 (NBV)
We zijn op een vergadering in
Jeruzalem beland. Misschien klinkt het nog saai, maar wat we zojuist gelezen
hebben is explosief. Er staat heel veel op het spel, en niet alleen
besnijdenis, het is een vergadering met enorme consequenties. Voor ons
allemaal, tot op de dag van vandaag. Op die dag, tijdens die vergadering heeft
God ons allemaal beschermd : u, jou en mij. Laat het me uitleggen…
Paulus is naar Jeruzalem
gegaan, samen met Barnabas en Titus, twee betrouwbare medewerkers van zijn
zendingsteam. God heeft hem in een openbaring opgedragen te gaan. Maar Paulus
wilde zelf ook. Paulus wil namelijk weten of hij niet voor niets aan het werk
is. De vurige ex-vervolger, nu apostel, is niet onzeker over zijn eigen
boodschap, maar onzeker over de effectiviteit. Heeft het allemaal nog wel zin,
als de andere apostelen zijn boodschap niet zouden onderschrijven en ze de
dwaalleraars niet zouden afwijzen? De dwaalleraars vertelden de jonge
christenen dat Paulus een evangelie verkondigde waaraan iets ontbrak, dat
minder volledig was dan het oorspronkelijke evangelie van de apostelen uit
Jeruzalem. Paulus stelde het allemaal veels te gemakkelijk voor. Alsof door
alleen maar te geloven je rechtvaardig voor God zou zijn… Nee, daar hoorde ook
nog bij dat je ging leven als jood. En in Jeruzalem hebben ze blijkbaar om de
lieve vrede wil, uit angst voor vervolging door de joden, zich hier niet tegen
verzet. Als joden hebben ze zich laten verleiden om deze jood-vriendelijke
boodschap te accepteren als evangelie. Een kleine aanpassing met grote
gevolgen…zoals bij die beschimmelde broodjes…
Maar hebben ze in Jeruzalem
wel door wat hun gedogen/pragmatisme voor uitwerking heeft in zijn missionaire
werk onder heidenen?
Ik vertelde al, er zijn 3
groepen: joden, christelijke joden, christelijke heidenen.
Binnen die tweede groep,
christelijke joden, zijn er 2 groepen:
- Paulus : Evangelie van geloof in Jezus Christus
is bestemd voor mensen uit alle culturen.
- Tegenstanders : niet alle joden zijn christen,
maar alle christenen moeten wel joods worden.
Dat kan niet samen : op welke
lijn zitten de apostelen, de joods-christelijke leiders in Jeruzalem?
Het Evangelie van Christus :
is dat slechts een vernieuwingsbeweging binnen het jodendom of is het goed
nieuws voor de hele wereld? De kerk van Christus als internationaal huisgezin van
God?
De apostelen waren in
Jeruzalem gebleven. Ze hadden niet over verdere consequenties nagedacht, waren
niet geconfronteerd met praktische gevolgen van het evangelie voor alle volken,
met bekeerlingen uit het heidendom. In Jeruzalem leefde angst voor het dreigende
gevaar van vervolging door joden. Angst is een slechte raadgever : dan wordt je
vaak pragmatisch, ga je dingen door de vingers zien…
Maar de praktische gevolgen
van zo’n kleine vergissing, zouden enorm zijn geweest. Er zouden binnen het
vroege christendom twee partijen vijandig tegenover elkaar hebben gestaan op
dit fundamentele punt. Gemeenten uit de heidenen : redding door geloof alleen. Gemeenten
uit de joden : redding door geloof én door joodse leefwijze.
Paulus is heel scherp : Er
zijn valse broeders binnengeslopen om onze vrijheid, die wij in Christus Jezus
hebben, te bespieden, en zo ons misschien wel onbewust tot slavernij brengen.
De casus besnijdenis gaat om
de waarheid van het Evangelie. Deze vergadering had ook tot kerkscheuring kunnen
leiden. Want er staat heel veel op het spel…de eenheid van kerk.
Paulus speelt het spel heel
slim, hij neemt Titus mee naar Jeruzalem: een heiden, niet besneden, maar
belijdt Jezus als Christus. Niets geen theoretische discussie, maar met een
concrete testcase:
moet deze christelijke heiden
naast geloof zich ook besnijden? Is christelijke levensstijl, zichtbare
buitenkant van ons geloof, voorwaarde voor aanvaarding of hebben we voldoende
aan ons geloof in Jezus Christus, onzichtbare binnenkant ervan?
Titus wordt niet gedwongen
zich nog te laten besnijden, daarom wij ook niet…
Christelijk geloof gaat over
wie ik ben in Christus, niet om wat ik voor Hem doe. De christelijke boodschap
is vrijheid, terwijl de boodschap ‘verdien-je-verlossing’ de mens tot slaaf
maakt.
We bungelen niet aan die drie
elastiekjes : wat je doet, wat je hebt, wat anderen over je zeggen
bepalen niet wie je bent. U,
jij en ik : wij zijn Gods geliefde zonen en dochters, geliefd door God. Wij
bungelen niet, maar wij worden gedragen, door God.
Maar… vrijheid en de kerk? De
kerk lijkt vaak niet het bolwerk van vrijheid, lijkt vaak te gaan om regeltjes
en sociaal wenselijke gedrag. Kerkmensen lijken het vaak ook lastig te vinden
om goed om te gaan met vrijheid die er is als je in Jezus gelooft. Vanmorgen
benoemde ik het verschil tussen gelovig/godsdienst en christen. Een christen,
is niet alleen met verstand gelovig, maar ervaart persoonlijke relatie met God,
laat aan anderen zien wie Jezus is, in wie jij bent, wat jij doet.
Godsdienstige/gelovige mensen
kennen vaak geen vrijheid, schrijven vaak specifieke kleding- en
gedragsvoorschriften voor. Sommigen vinden het namelijk fijn als alles
duidelijk is, als ze weten wat er van ze verwacht wordt. En daarvoor bedenken
ze graag regeltjes, die heel concreet zijn, uitvoerbaar en duidelijk, voor één
uitleg. Als mensen dan opmerking maken: ik toch doe gewoon wat er staat?! Niet
zoiets vaags als: heb je naaste lief als
jezelf. Want: wie is dan mijn naaste, hoe vaak moet ik vergeven, moet ik
koosjer eten, besneden worden? Vertel me gewoon wat ik moet doen in plaats van
dat ik zelf moet nadenken.
Als de dwaalleraars hadden
gewonnen, zou je geen christen kunnen zijn zonder joodse manier van leven. Christenen
zouden dan in elk plaats hun eigen getto’s vormen om hun manier van leven in
stand te houden. Ze zouden dan zo druk bezig zijn geweest met uiterlijke
dingen, dat er geen oog zou zijn voor innerlijke levenshouding. Dan wordt je
slaaf, denk je in ‘goed’ en ‘fout’ gedrag. Wordt je veroordelend, intolerant,
liefdeloos…
Anderen doen het heel anders,
helemaal geen regels, denken dat het ónze vrijheid is, God daar niet meer bij
nodig. 10 geboden niet meer van nut, gewoon doen wat in je opkomt, vrijheid :
alles kan en mag, toch? Nergens in de Bijbel worden de gedragsregels van 10
geboden ongeldig verklaard. We zijn wel vrij van de wet, als middel om gered te
worden. Maar we zijn niet vrij van de wet, om in dankbaarheid er naar te leven.
We zijn niet God gehoorzaam omdat we bang en onzeker zijn over onze redding die
we ermee hopen te verdienen. Maar we gehoorzamen God vanuit de vrijheid en
zekerheid dat we weten dat we al gered zijn in Christus. We zijn gehoorzaam in
dankbare vrijheid. Als jouw reden om Gods wet te gehoorzamen een andere is dan
dankbaar zijn voor Gods genade, dan ben je een slaaf…
Het is nog best lastig om goed
om te gaan met christelijke vrijheid,
toen en nu. Het is een wonder als onze goede omgang met vrijheid, weer
zorgt voor een verandering van beeldvorming over ons als huisgezin van God. Het
is een wonder als we allemaal heel persoonlijk het geheim van christelijke
vrijheid mogen kennen en uitleven.
Van de vrijheid nog even terug
naar de eenheid waar we mee begonnen. Valt het ons op dat de Bijbel (Jezus,
apostelen) voortdurend de nadruk legt op de eenheid tussen christenen?
1.) Paulus’ statement in
Jeruzalem is : eenheid betekent dat we iedereen accepteren die in Christus
Jezus is.
“Een
christen uit Nederland heeft veel meer gemeenschappelijk met een christen uit
één of andere nomadenstam in Verweggistan, dan met zijn ongelovige buurman die
in dezelfde auto rijdt en de kinderen naar dezelfde school doet…”
Met ongelovige mensen om ons
heen deel je bijzaken, met een christen uit Verweggistan deel je het meest
wezenlijke : het geloof in de zelfde God. Samen ben je kinderen van dezelfde
Vader, gered door dezelfde Christus, leven door dezelfde Geest.
“Christelijke
eenheid negeert cultureel onderscheid en heeft niets te maken met culturele
overeenkomsten.”
Maar volgens mij gaat het daar
vaak fout, wordt het daar spannend. Omdat we culturele overeenkomsten gaan
zoeken. Handen bij de handen, voeten bij de voeten, … Daar christenen die verplichte
volwassendoop toevoegen. Daar christenen die verplicht belijdenis-doen
toevoegen. Daar christenen die vol op het orgel gaan, dat is pas serieus. Daar
christenen die dansen met een band, dat is pas echt.
Veel kerken zeggen wel dat we
door geloof alleen gered worden, maar alleen als je deze kenmerken vertoont,
hiermee instemt, weten we zeker dat je echte christen bent. En als je niet aan
onze regels voldoet, is het onmogelijk dat je een echte christen bent.
Goddank : niets kan ons
scheiden van liefde van Jezus, geen besnijdenis, regels voor doop en
belijdenis, muziekvoorkeur, … Daarom kan ook niets scheiding brengen tussen
Gods geliefden. We mogen, kunnen niet anders dan iedereen te accepteren als
broeder en zuster die zich door geloof in Jezus Christus kind van onze Vader
weet.
2.) Eenheid is ook verschil in
roeping accepteren, er waren apostelen van joden en apostelen van heidenen. We
kunnen het evangelie aan passen aan verschillende mensen, zonder de essentie
ervan kwijt te raken. Mijn woordkeuze, mijn voorbeelden, mijn vormen zijn
anders dan die van collega’s of gemeenteleden. Dat is geen probleem : als de
boodschap, de kern, maar hetzelfde blijft.
Het gevaar bestaat dat de
boodschap wordt verandert.
Het evangelie wordt soms aangepast
zodat het minder ‘aanstootgevend’ is. Het doopformulier is dan te ‘zwaar’, over
zonde, oordeel. Maar als er met ons geen probleem is, dan hebben we Jezus niet
nodig, dan kunnen/moeten we onszelf redden als goed mens door onze goede
werken.
Anderen willen het evangelie
juist helemaal niet aan passen. Vasthouden aan muziekstijl, organisatiestructuur,
kerktaal. Jammer genoeg haken te veel mensen af omdat het evangelie dat wordt
verkondigd voor hen nietszeggend is.
Zowel bij te veel als te
weinig aanpassing raak je het evangelie van Gods genade kwijt. Als je tradities
verheft tot normen waarover niet te onderhandelen valt, creëer je een wettisch
systeem. Als je een echte christen bent, dan …Dus wetticisme (geen aanpassing)
is net zo gevaarlijk als liberalisme ( te veel aanpassing).
De apostelen waren
vastbesloten om de boodschap van het evangelie te behouden en ook de
gedragsregels die daaruit voortvloeien. Maar ze waren ook bereid om de
boodschap langs verschillende wegen te verkondigen, die vrijheid is er.
Verrassend, ook voor mij, is het
derde kenmerk van eenheid. Het ondersteunen van de armen….
Petrus en Paulus hadden
verschillende zendingsgebieden. Maar voor beiden gold de verplichting om voor
de armen te zorgen. De apostelen in Jeruzalem wilden hieraan vasthouden, en dat
is precies waarvoor Paulus zich heeft ingezet.
Maar waarom is zorgen voor de
armen essentieel voor de christelijke eenheid?
1.) De gemeente in Jeruzalem
was veel armer dan gemeenten die Paulus aan het stichten was in heidense
gebieden, vaak welvarende havensteden. Zoals er met elkaar werd gedeeld in
Jeruzalem, de plaatselijke kerk, ze hadden alles met elkaar gemeenschappelijk,
zo moet ook alles met elkaar worden gedeeld in de wereldkerk, versterk de kerk
in Kameroen.
2.) De zorg voor de armen is een
rode draad in de Bijbel.
Het gevaar van materialisme
waar de Bijbel voor waarschuwt, is nog steeds een groot gevaar en ernstige
zonde.
De zorg voor de armen was zo
belangrijk, dat er gelijk in het begin al bijzondere ambtsdragers voor worden
aangesteld. Diakenen die de dienst van barmhartigheid van de kerk moeten
coördineren. Dienst van barmhartigheid is essentieel en onmisbaar binnen de
kerk. Net zo belangrijk als de dienst van het Woord en het pastoraat.
Eenheid tussen christenen, hoe
belangrijk vinden we die? Als mensen het niet met ons eens zijn,
dan vertrekken zij of wij
maar? Het gevaar is altijd aanwezig dat we vooral letten op wat ons scheidt van
medegelovigen in plaats van wat ons bindt, ons gezamenlijke geloof in Jezus
Christus als onze Heer en Heiland. Waarbij het andere gevaar ook kan ontstaan,
de eenheid zozeer benadrukken dat het christen-zijn op het spel komt te staan, het
Evangelie van Gods genade verbleekt
De enige reden dat Paulus niet
bij anderen in één kerk wilde zitten, was omdat de anderen een ander evangelie
verkondigden. De basis voor eenheid is overeenstemming over de kern van het
evangelie. Dat je elkaar de broederhand kan geven. De broederhand is een teken
van vriendschap, samenwerking, instemming over de kern van het Evangelie, met verschil
in bijzaken. De broederhand is niet een vorm van beleefdheid. Geen broederhand betekent
uitsluiting en afwijzing van valse leraars, gaat niet over bijzaken… Daarom
geeft de ouderling van dienst de voorganger de hand. Niet dat je het altijd met
elkaar eens bent over bijzaken, maar wel over de kern. Daarom geef ik u van
harte de hand bij binnengaan en vertrek, we vormen een eenheid.
Gemeenschap met Christus is
voldoende als basis voor gemeenschap met elkaar. We mogen nooit iemand
buitensluiten die God heeft opgenomen in zijn gezin. We mogen nooit iemand
binnenlaten,
die een kind van God niet ziet
als broer of zus. Maar de gemeenschap met Christus is tegelijk ook de enige
basis voor gemeenschap met elkaar. We mogen nooit de eenheid onderhouden ten
koste van het evangelie.
Vrijheid en gemeenschap zijn
twee sterke menselijke verlangens. Laten we in Christus die vrijheid genieten,
door aanvaarding door God, ongeacht onze prestaties. En genieten van de eenheid
die culturele en geografische grenzen negeert. Deze eenheid en vrijheid
verkondigde Paulus. Scheuring en geestelijke slavernij waren zaken waarvoor
Paulus helemaal naar Jeruzalem ging, waar hij geen moment voor gezwicht is. Laten
wij ons voornemen dat ook nooit te doen…. Gods gunst/genade alleen maakt
waarlijk vrij, God wil ons hart verblijden!
