Vanavond lezen we een belangrijk gedeelte, zeker voor de mannen : we hebben het aan Paulus te danken dat de mannen niet meer besneden hoeven worden…

Voor het goed begrijpen van de brief aan de Galaten zijn er drie groepen belangrijk:

  • joden, besneden, maar ze verwerpen Jezus als Christus/Messias,
  • christelijke joden, besneden, ze belijden Jezus als Christus/Messias,
  • Galaten, christelijke heidenen, niet besneden, ze belijden Jezus als Christus.

Voor de christelijke jood Paulus, besneden, is het geen probleem dat Galaten, christelijke heidenen, niet besneden zijn. Maar andere christelijke joden zijn bij de Galaten gekomen en hebben aangedrongen om zich te laten besnijden met als doel inlijving bij het joodse volk.

Het gevaar dreigt dat de Galaten op korte termijn toe geven en zich laten besnijden. Door eventuele besnijdenis dreigen de Galaten onbewust de blijde boodschap van genade en vrijheid te verliezen.

Voor Paulus is dit de aanleiding om zijn waarschuwende en bezorgde brief te schrijven: de christelijke vrijheid loopt gevaar in Galatië.

Maar waarom moeten de Galaten overtuigd worden zich te laten besnijden?

Dat is heel praktisch: uit de brief valt op te maken dat christelijke joden een probleem hebben waarin ze de Galaten betrekken.

Maar welk probleem van christelijke joden buiten Galatië kan door besnijdenis van christelijke heidenen in Galatië worden opgelost? Wanneer christelijke joden teveel contact hebben met onbesneden christelijke heidenen, beschouwen hun niet-christelijke volksgenoten dit als verraad met als resultaat bedreiging en vervolging. Zoals Paulus die vroeger zelf christelijke joden bedreigde en vervolgde. Voor christelijke joden zou het een uitkomst zijn wanneer Galaten zich zouden laten besnijden. Er was dan geen of in elk geval minder gevaar van vervolging. 

Voor ons is het misschien vreemd als de Galaten op zo’n pijnlijk voorstel zouden ingaan. Maar laten we niet vergeten dat de Galaten nog geen identiteit, geschiedenis en traditie hadden, vergeleken bij het oude volk van Abraham. Ze blijken betrekkelijk makkelijk over te halen zich te laten besnijden om jood te worden.

In feite gaat het in Galatië om compromisvoorstel om het lijden van christelijke joden te minimaliseren. Dit pragmatisme is echter zeer bedreigend voor christelijke vrijheid!

We lezen Galaten 1 : 6 – 2 : 10 (NBV)

We zijn op een vergadering in Jeruzalem beland. Misschien klinkt het nog saai, maar wat we zojuist gelezen hebben is explosief. Er staat heel veel op het spel, en niet alleen besnijdenis, het is een vergadering met enorme consequenties. Voor ons allemaal, tot op de dag van vandaag. Op die dag, tijdens die vergadering heeft God ons allemaal beschermd : u, jou en mij. Laat het me uitleggen…

Paulus is naar Jeruzalem gegaan, samen met Barnabas en Titus, twee betrouwbare medewerkers van zijn zendingsteam. God heeft hem in een openbaring opgedragen te gaan. Maar Paulus wilde zelf ook. Paulus wil namelijk weten of hij niet voor niets aan het werk is. De vurige ex-vervolger, nu apostel, is niet onzeker over zijn eigen boodschap, maar onzeker over de effectiviteit. Heeft het allemaal nog wel zin, als de andere apostelen zijn boodschap niet zouden onderschrijven en ze de dwaalleraars niet zouden afwijzen? De dwaalleraars vertelden de jonge christenen dat Paulus een evangelie verkondigde waaraan iets ontbrak, dat minder volledig was dan het oorspronkelijke evangelie van de apostelen uit Jeruzalem. Paulus stelde het allemaal veels te gemakkelijk voor. Alsof door alleen maar te geloven je rechtvaardig voor God zou zijn… Nee, daar hoorde ook nog bij dat je ging leven als jood. En in Jeruzalem hebben ze blijkbaar om de lieve vrede wil, uit angst voor vervolging door de joden, zich hier niet tegen verzet. Als joden hebben ze zich laten verleiden om deze jood-vriendelijke boodschap te accepteren als evangelie. Een kleine aanpassing met grote gevolgen…zoals bij die beschimmelde broodjes…

Maar hebben ze in Jeruzalem wel door wat hun gedogen/pragmatisme voor uitwerking heeft in zijn missionaire werk onder heidenen?

Ik vertelde al, er zijn 3 groepen: joden, christelijke joden, christelijke heidenen.

Binnen die tweede groep, christelijke joden, zijn er 2 groepen:

  • Paulus : Evangelie van geloof in Jezus Christus is bestemd voor mensen uit alle culturen.
  • Tegenstanders : niet alle joden zijn christen, maar alle christenen moeten wel joods worden.

Dat kan niet samen : op welke lijn zitten de apostelen, de joods-christelijke leiders in Jeruzalem?

Het Evangelie van Christus : is dat slechts een vernieuwingsbeweging binnen het jodendom of is het goed nieuws voor de hele wereld? De kerk van Christus als internationaal huisgezin van God?

De apostelen waren in Jeruzalem gebleven. Ze hadden niet over verdere consequenties nagedacht, waren niet geconfronteerd met praktische gevolgen van het evangelie voor alle volken, met bekeerlingen uit het heidendom. In Jeruzalem leefde angst voor het dreigende gevaar van vervolging door joden. Angst is een slechte raadgever : dan wordt je vaak pragmatisch, ga je dingen door de vingers zien…

Maar de praktische gevolgen van zo’n kleine vergissing, zouden enorm zijn geweest. Er zouden binnen het vroege christendom twee partijen vijandig tegenover elkaar hebben gestaan op dit fundamentele punt. Gemeenten uit de heidenen : redding door geloof alleen. Gemeenten uit de joden : redding door geloof én door joodse leefwijze.

Paulus is heel scherp : Er zijn valse broeders binnengeslopen om onze vrijheid, die wij in Christus Jezus hebben, te bespieden, en zo ons misschien wel onbewust tot slavernij brengen.

De casus besnijdenis gaat om de waarheid van het Evangelie. Deze vergadering had ook tot kerkscheuring kunnen leiden. Want er staat heel veel op het spel…de eenheid van kerk.

Paulus speelt het spel heel slim, hij neemt Titus mee naar Jeruzalem: een heiden, niet besneden, maar belijdt Jezus als Christus. Niets geen theoretische discussie, maar met een concrete testcase:

moet deze christelijke heiden naast geloof zich ook besnijden? Is christelijke levensstijl, zichtbare buitenkant van ons geloof, voorwaarde voor aanvaarding of hebben we voldoende aan ons geloof in Jezus Christus, onzichtbare binnenkant ervan?

Titus wordt niet gedwongen zich nog te laten besnijden, daarom wij ook niet…

Christelijk geloof gaat over wie ik ben in Christus, niet om wat ik voor Hem doe. De christelijke boodschap is vrijheid, terwijl de boodschap ‘verdien-je-verlossing’ de mens tot slaaf maakt.

We bungelen niet aan die drie elastiekjes : wat je doet, wat je hebt, wat anderen over je zeggen

bepalen niet wie je bent. U, jij en ik : wij zijn Gods geliefde zonen en dochters, geliefd door God. Wij bungelen niet, maar wij worden gedragen, door God.

Maar… vrijheid en de kerk? De kerk lijkt vaak niet het bolwerk van vrijheid, lijkt vaak te gaan om regeltjes en sociaal wenselijke gedrag. Kerkmensen lijken het vaak ook lastig te vinden om goed om te gaan met vrijheid die er is als je in Jezus gelooft. Vanmorgen benoemde ik het verschil tussen gelovig/godsdienst en christen. Een christen, is niet alleen met verstand gelovig, maar ervaart persoonlijke relatie met God, laat aan anderen zien wie Jezus is, in wie jij bent, wat jij doet.

Godsdienstige/gelovige mensen kennen vaak geen vrijheid, schrijven vaak specifieke kleding- en gedragsvoorschriften voor. Sommigen vinden het namelijk fijn als alles duidelijk is, als ze weten wat er van ze verwacht wordt. En daarvoor bedenken ze graag regeltjes, die heel concreet zijn, uitvoerbaar en duidelijk, voor één uitleg. Als mensen dan opmerking maken: ik  toch doe gewoon wat er staat?! Niet zoiets vaags als: heb je naaste lief als jezelf. Want: wie is dan mijn naaste, hoe vaak moet ik vergeven, moet ik koosjer eten, besneden worden? Vertel me gewoon wat ik moet doen in plaats van dat ik zelf moet nadenken.

Als de dwaalleraars hadden gewonnen, zou je geen christen kunnen zijn zonder joodse manier van leven. Christenen zouden dan in elk plaats hun eigen getto’s vormen om hun manier van leven in stand te houden. Ze zouden dan zo druk bezig zijn geweest met uiterlijke dingen, dat er geen oog zou zijn voor innerlijke levenshouding. Dan wordt je slaaf, denk je in ‘goed’ en ‘fout’ gedrag. Wordt je veroordelend, intolerant, liefdeloos…

Anderen doen het heel anders, helemaal geen regels, denken dat het ónze vrijheid is, God daar niet meer bij nodig. 10 geboden niet meer van nut, gewoon doen wat in je opkomt, vrijheid : alles kan en mag, toch? Nergens in de Bijbel worden de gedragsregels van 10 geboden ongeldig verklaard. We zijn wel vrij van de wet, als middel om gered te worden. Maar we zijn niet vrij van de wet, om in dankbaarheid er naar te leven. We zijn niet God gehoorzaam omdat we bang en onzeker zijn over onze redding die we ermee hopen te verdienen. Maar we gehoorzamen God vanuit de vrijheid en zekerheid dat we weten dat we al gered zijn in Christus. We zijn gehoorzaam in dankbare vrijheid. Als jouw reden om Gods wet te gehoorzamen een andere is dan dankbaar zijn voor Gods genade, dan ben je een slaaf…

Het is nog best lastig om goed om te gaan met christelijke vrijheid,  toen en nu. Het is een wonder als onze goede omgang met vrijheid, weer zorgt voor een verandering van beeldvorming over ons als huisgezin van God. Het is een wonder als we allemaal heel persoonlijk het geheim van christelijke vrijheid mogen kennen en uitleven.

Van de vrijheid nog even terug naar de eenheid waar we mee begonnen. Valt het ons op dat de Bijbel (Jezus, apostelen) voortdurend de nadruk legt op de eenheid tussen christenen?

1.) Paulus’ statement in Jeruzalem is : eenheid betekent dat we iedereen accepteren die in Christus Jezus is.

“Een christen uit Nederland heeft veel meer gemeenschappelijk met een christen uit één of andere nomadenstam in Verweggistan, dan met zijn ongelovige buurman die in dezelfde auto rijdt en de kinderen naar dezelfde school doet…”

Met ongelovige mensen om ons heen deel je bijzaken, met een christen uit Verweggistan deel je het meest wezenlijke : het geloof in de zelfde God. Samen ben je kinderen van dezelfde Vader, gered door dezelfde Christus, leven door dezelfde Geest.

“Christelijke eenheid negeert cultureel onderscheid en heeft niets te maken met culturele overeenkomsten.”

Maar volgens mij gaat het daar vaak fout, wordt het daar spannend. Omdat we culturele overeenkomsten gaan zoeken. Handen bij de handen, voeten bij de voeten, … Daar christenen die verplichte volwassendoop toevoegen. Daar christenen die verplicht belijdenis-doen toevoegen. Daar christenen die vol op het orgel gaan, dat is pas serieus. Daar christenen die dansen met een band, dat is pas echt.

Veel kerken zeggen wel dat we door geloof alleen gered worden, maar alleen als je deze kenmerken vertoont, hiermee instemt, weten we zeker dat je echte christen bent. En als je niet aan onze regels voldoet, is het onmogelijk dat je een echte christen bent.

Goddank : niets kan ons scheiden van liefde van Jezus, geen besnijdenis, regels voor doop en belijdenis, muziekvoorkeur, … Daarom kan ook niets scheiding brengen tussen Gods geliefden. We mogen, kunnen niet anders dan iedereen te accepteren als broeder en zuster die zich door geloof in Jezus Christus kind van onze Vader weet.

2.) Eenheid is ook verschil in roeping accepteren, er waren apostelen van joden en apostelen van heidenen. We kunnen het evangelie aan passen aan verschillende mensen, zonder de essentie ervan kwijt te raken. Mijn woordkeuze, mijn voorbeelden, mijn vormen zijn anders dan die van collega’s of gemeenteleden. Dat is geen probleem : als de boodschap, de kern, maar hetzelfde blijft.

Het gevaar bestaat dat de boodschap wordt verandert.

Het evangelie wordt soms aangepast zodat het minder ‘aanstootgevend’ is. Het doopformulier is dan te ‘zwaar’, over zonde, oordeel. Maar als er met ons geen probleem is, dan hebben we Jezus niet nodig, dan kunnen/moeten we onszelf redden als goed mens door onze goede werken.

Anderen willen het evangelie juist helemaal niet aan passen. Vasthouden aan muziekstijl, organisatiestructuur, kerktaal. Jammer genoeg haken te veel mensen af omdat het evangelie dat wordt verkondigd voor hen nietszeggend is.

Zowel bij te veel als te weinig aanpassing raak je het evangelie van Gods genade kwijt. Als je tradities verheft tot normen waarover niet te onderhandelen valt, creëer je een wettisch systeem. Als je een echte christen bent, dan …Dus wetticisme (geen aanpassing) is net zo gevaarlijk als liberalisme ( te veel aanpassing).

De apostelen waren vastbesloten om de boodschap van het evangelie te behouden en ook de gedragsregels die daaruit voortvloeien. Maar ze waren ook bereid om de boodschap langs verschillende wegen te verkondigen, die vrijheid is er.

Verrassend, ook voor mij, is het derde kenmerk van eenheid. Het ondersteunen van de armen….

Petrus en Paulus hadden verschillende zendingsgebieden. Maar voor beiden gold de verplichting om voor de armen te zorgen. De apostelen in Jeruzalem wilden hieraan vasthouden, en dat is precies waarvoor Paulus zich heeft ingezet.

Maar waarom is zorgen voor de armen essentieel voor de christelijke eenheid?

1.) De gemeente in Jeruzalem was veel armer dan gemeenten die Paulus aan het stichten was in heidense gebieden, vaak welvarende havensteden. Zoals er met elkaar werd gedeeld in Jeruzalem, de plaatselijke kerk, ze hadden alles met elkaar gemeenschappelijk, zo moet ook alles met elkaar worden gedeeld in de wereldkerk, versterk de kerk in Kameroen.

2.) De zorg voor de armen is een rode draad in de Bijbel.

Het gevaar van materialisme waar de Bijbel voor waarschuwt, is nog steeds een groot gevaar en ernstige zonde.

De zorg voor de armen was zo belangrijk, dat er gelijk in het begin al bijzondere ambtsdragers voor worden aangesteld. Diakenen die de dienst van barmhartigheid van de kerk moeten coördineren. Dienst van barmhartigheid is essentieel en onmisbaar binnen de kerk. Net zo belangrijk als de dienst van het Woord en het pastoraat.

Eenheid tussen christenen, hoe belangrijk vinden we die? Als mensen het niet met ons eens zijn,

dan vertrekken zij of wij maar? Het gevaar is altijd aanwezig dat we vooral letten op wat ons scheidt van medegelovigen in plaats van wat ons bindt, ons gezamenlijke geloof in Jezus Christus als onze Heer en Heiland. Waarbij het andere gevaar ook kan ontstaan, de eenheid zozeer benadrukken dat het christen-zijn op het spel komt te staan, het Evangelie van Gods genade verbleekt

De enige reden dat Paulus niet bij anderen in één kerk wilde zitten, was omdat de anderen een ander evangelie verkondigden. De basis voor eenheid is overeenstemming over de kern van het evangelie. Dat je elkaar de broederhand kan geven. De broederhand is een teken van vriendschap, samenwerking, instemming over de kern van het Evangelie, met verschil in bijzaken. De broederhand is niet een vorm van beleefdheid. Geen broederhand betekent uitsluiting en afwijzing van valse leraars, gaat niet over bijzaken… Daarom geeft de ouderling van dienst de voorganger de hand. Niet dat je het altijd met elkaar eens bent over bijzaken, maar wel over de kern. Daarom geef ik u van harte de hand bij binnengaan en vertrek, we vormen een eenheid.

Gemeenschap met Christus is voldoende als basis voor gemeenschap met elkaar. We mogen nooit iemand buitensluiten die God heeft opgenomen in zijn gezin. We mogen nooit iemand binnenlaten,

die een kind van God niet ziet als broer of zus. Maar de gemeenschap met Christus is tegelijk ook de enige basis voor gemeenschap met elkaar. We mogen nooit de eenheid onderhouden ten koste van het evangelie.

Vrijheid en gemeenschap zijn twee sterke menselijke verlangens. Laten we in Christus die vrijheid genieten, door aanvaarding door God, ongeacht onze prestaties. En genieten van de eenheid die culturele en geografische grenzen negeert. Deze eenheid en vrijheid verkondigde Paulus. Scheuring en geestelijke slavernij waren zaken waarvoor Paulus helemaal naar Jeruzalem ging, waar hij geen moment voor gezwicht is. Laten wij ons voornemen dat ook nooit te doen…. Gods gunst/genade alleen maakt waarlijk vrij, God wil ons hart verblijden!