Geloven is onmogelijk én rationeel – terugblik Paasmorgen

Wat is de kern van het christelijke geloof nu precies? Het wordt het beste zichtbaar op Goede Vrijdag, maar vooral met Pasen.

Jezus dronk de beker van Gods toorn leeg, zodat wij uit de beker van genade mogen drinken. Gods toorn over de zonde is weggenomen, we hoeven nooit meer bang te zijn voor God, maar mogen ons eeuwig geliefd geweten door de Vader.

Jezus leed dorst, voor ons, zodat wij nooit meer dorst hoeven te lijden, nooit meer tekort hebben, nooit meer andere bronnen nodig, maar in ons een bron met levend water hebben, tot in eeuwigheid.

Alles is volbracht, het is voldaan, zichtbaar in de weegschaal (beluister de preek voor verdere uitleg) : geen oordeel, geen balans of slechts vergeving, maar verzoening met God, de weegschaal is definitief doorgeslagen : Jezus leeft! Jij bent mijn geliefde! Genade, mercy (niet krijgen, wat je wel verdiend hebt, dood) en grace (wel krijgen, wat je niet verdiend hebt, leven) We ontvangen Gods geweldigste cadeau, nieuw leven, door geloof in Jezus Christus, de Zoon van God. Hoe reageren wij daar op? Vol geloof of vol twijfel of ongeloof?

Door geloof in Christus is er vergeving van zonden, verzoening met God, ontvangen we Gods erfenis, worden we opnieuw geboren.

We lezen Johannes 20 : 1-18

Stel : iemand vertelt je dat een dode vriend weer leeft, wie zou dat geloven? Wat is nodig om jou te overtuigen?

Thema van de preek : geloven is onmogelijk én rationeel.

Geloven is onmogelijk betekent niet : het is voor niemand mogelijk om te geloven en christen te zijn. Maar, niemand heeft het van nature in zich om het verhaal van God, het Evangelie van Jezus, te geloven. Met Kerst lazen we in het begin van het Johannes-evangelie.

En het licht schijnt in de duisternis, en de duisternis heeft het niet begrepen.

Hij was in de wereld en de wereld is door Hem ontstaan en de wereld heeft Hem niet gekend.

Hij kwam tot het Zijne, maar de Zijnen hebben Hem niet aangenomen.

Geloof is daarom voor iedereen onmogelijk, zonder tussenkomst of hulp van buitenaf.

Jezus heeft meerdere keren verteld over zijn sterven en opstaan op de derde dag. Deze bewering van Jezus was zo algemeen bekend dat zijn vijanden zelfs wachters bij het graf zetten. En toch ziet Maria Magdalena als ze bij het graf van Jezus komt dat de steen is weggerold en dan rent ze meteen weg. Ze zegt : ze hebben zijn lichaam weggehaald. Maria heeft net zo goed als alle anderen gehoord dat Jezus zijn opstanding voorspelde. Waarom zegt ze dan niet bij zichzelf, als het ze het lege graf ziet : o ja, hij heeft het gezegd dat hij zou opstaan, zou het dan toch echt waar zijn? Nee, dat komt zelfs niet in haar op… Het geloof in het persoon en het werk van Jezus komt niemand vanzelf aanwaaien. Met al het overtuigende bewijs voor het christelijke geloof kan je niemand overtuigen. Zelfs het lege graf, wat Jezus erover had gezegd, dat Hij zou opstaan uit de dood, overtuigt Maria niet. Elk mens is van nature geestelijk blind, we kunnen de waarheid niet zien, niet op onszelf toepassen. Het meest overtuigende bewijs van de grootste daad van verzoening in de geschiedenis, God die de macht van zonde en dood verbreekt door de opstanding van Jezus uit dood; vooraf gegaan door maanden, jaren onderwijs van Jezus over deze gebeurtenis en betekenis ervan. Toch hebben we hier Maria die er met haar neus bovenop staat, vlak voor het lege graf en ze kan het niet zien, ze krijgt het niet op een rijtje.

Geloof is onmogelijk zonder tussenkomst van God zelf. Zoals het bepaalde boeren niet lukt om liefde van hun leven te vinden zonder tussenkomst van Yvon.

Sommigen zeggen : Geloven in God is ‘wishful thinking’ : wat je heel graag wilt zien en geloven, ga je ook zien en geloven. Ik betwijfel het, omdat geloven inhoudt dat je de leiding van je leven in handen van God legt. Tot op zekere hoogte raak je de controle kwijt over je leven. Daar verzetten wij ons van nature tegen, wij willen zelf ons leven bepalen. Geloven is juist geen wishful thinking, ten diepste hopen we dat het christendom geen gelijk heeft. Dat we zelf ons geluk kunnen maken, we God niet nodig hebben, onafhankelijk kunnen leven. Maar door gebrokenheid van bestaan, door MNoDtV weet je dat je het zelf niet kan. Wees daarom eerlijk tegenover jezelf. Twijfel aan je twijfels… Ja, het  christendom heeft op eerst gezicht misschien nadelen, je geeft je eigen vrijheid op, maar relaxed. Zei Jezus zelf niet : Want wie zijn leven wil behouden, zal het verliezen, maar wie zijn leven verliest, zal het behouden. Stel dat dat waar is….

Geloven is niet een aantal filosofische of rationele stellingen ondertekenen, set regels volgen. Geloven is een persoonlijke relatie aangaan met de Zoon van God die ons God de Vader verklaart. Waarom zou je niet proberen die relatie te onderzoeken, kennis te krijgen, verkering te nemen? Zoals bij BZV : sommigen zijn gelijk smoorverliefd, anderen moeten gaan uitzoeken of het iets kan worden. Waarom zou je niet zeggen : God, ik weet niet of u er bent, maar ik weet wel dat er twijfel in mij zit, omdat ik mijn eigen leven liever heb dan het leven met u, maar tegelijk ook ergens weet dat het misschien ook heel mooi kan zijn om te leven met u. Daarom, als u er bent en als ik misschien twijfels heb, de deur dichthoudt, help mij dan! Niemand hoeft dat te weten, dat kan je gewoon doen als je alleen bent, niemand je ziet/hoort. Als je dat durft, neem je de eerste stap om God de kans te geven zich te laten zien in jouw leven, om hem beter te leren kennen waardoor mogelijk andere vooroordelen of onjuiste gedachten verdwijnen.

Anderen hebben het tegenoverstelde probleem : ze maken zich druk over of ze wel genoeg geloof hebben. Ze zijn telkens bezig met hun twijfels, hun motieven, hun mate van geloof. Ze denken dat geloof afhangt of hun gedachten en hart wel op juiste dingen zijn gericht. Uiteindelijk maken ze net als de eerste groep de vergissing dat ze te veel op zichzelf vertrouwen. Zien ze niet wat we van Maria kunnen leren op Paasmorgen

Je bent niet in staat om te geloven zonder hulp van buitenaf, zonder tussenkomst van God, zonder dat Jezus naar je toekomt en je helpt, zoals God in alle verwarring Maria helpt. Maria geloofde niet, totdat Jezus naar haar toekwam. Ze was nerveus, in paniek, in tranen en niet in staat om Jezus te zien, terwijl Hij voor haar neus stond. Maar Jezus opende haar ogen, wil ook ons de ogen openen, dus vraag daar om. Misschien dat als je op zoek bent naar Jezus dat het wel een teken is dat Jezus je al aan het helpen is. Het gevoel dat Jezus er niet is, kan een teken zijn dat Hij er wel is, in jouw leven aan het werk is. Net als bij Maria kan Jezus wel eens vlak voor je staan, zonder dat het tot je doordringt. Uit onszelf kunnen we dus niet geloven, maar wat onmogelijk is bij mensen, is mogelijk bij God.

Maar geloof is ook rationeel, op bewijzen gebouwd, het is niet achterlijk of voor goedgelovige mensen.

Waarom hadden leerlingen en de vrouwen niet een tentje opgezet bij het graf van Jezus? Slingers opgehangen? Waarom hield niemand er rekening mee dat Jezus op de derde dag zou opstaan uit de dood, terwijl hij er herhaaldelijk over gesproken had? Waarom overweegt niemand de mogelijkheid dat Jezus is op gestaan uit de dood zoals hij had gezegd? Waarom zaten ze niet te wachten totdat het wonder zou geschieden, zoals ze al heel veel wonderen hadden gezien en konden verwachten dat Jezus zoiets nog eens zou kunnen doen?

Niemand in die tijd hield de lichamelijk opstanding van een mens voor mogelijk. Als moderne lezers beschouwen we de mensen uit de Oudheid als heel bijgelovig. En tot op zekere hoogte was dat ook zo : mensen in die tijd geloofden allerlei beweringen over magie, wonderen en bovennatuurlijke wezens en machten, die wij vandaag de dag niet meer geloven. En daarom zal het wel gemakkelijk zijn geweest, zo redeneren velen, om Jezus’ volgelingen te overtuigen van de opstanding. Ze zouden er vol verwachting naar hebben uitgekeken en zodra er ook maar een gerucht de ronde zou gaan doen over een verschijning van Jezus zouden duizenden goedgelovige mensen dat gelijk als waarheid hebben aangenomen en door verteld hebben aan iedereen die het wilden horen. Het probleem is dat van deze theorie geen enkel bewijs is, maar juist het tegenovergestelde. De evangelisten beschrijven dat de leerlingen de opstanding totaal niet verwachtten, het niet geloofden.  De leerlingen waren net zo ongelovig en vol twijfel als moderne mensen zouden zijn. Ze hadden dezelfde soort verschijningen en daadwerkelijke ervaringen van ooggetuigen nodig als wij nodig zouden hebben om hen ervan te overtuigen dat Jezus echt leeft. Mensen toen vonden de opstanding net zo onmogelijk en onvoorstelbaar als de meesten van ons. Wat voor bewijs zou jij nodig hebben om je twijfels te overwinnen, te geloven in opstanding uit dood? Wat voor bewijs zou jij nodig hebben om te geloven : Jezus is de Zoon van God én uit dood opgestaan? Wat voor bewijs het ook is, in die tijd zouden ze dat bewijs ook nodig hebben gehad. En als dat zo is, dan is het bewijs dat hen toen overtuigde en toen tot geloof bracht, misschien ook genoeg om jou te overtuigen en nu tot geloof te brengen, of je geloof te versterken. Geloof is niet je hoop vestigen op dingen die niet waar zijn, maar zekerheid hebben over dingen die je niet ziet. Dan is overtuigend bewijs, waarbij je verstand wordt ingeschakeld, helpend voor het christelijke geloof. Over één van die bewijzen hebben we gelezen : want wie is de eerste ooggetuige? Maria Magdalena… In die tijd konden vrouwen niet als getuige gehoord worden voor de Joodse en Romeinse rechtbank. Het getuigenis van een vrouw werd als onbetrouwbaar beschouwd en kon het niet als bewijs dienen. Als je een verhaal zou verzinnen over de opstanding om je godsdienst of beweging te promoten dan zou je nooit een vrouw verzinnen als eerste ooggetuige. Toch is in alle evangeliën de eerste ooggetuige van de opstanding een vrouw… De enige historisch verklaring waarom vrouwen sowieso in het verhaal voorkomen – waarom mannen over vrouwen schrijven, terwijl hun getuigenis als onbetrouwbaar werd beschouwd – is omdat het zo gebeurd moet zijn: Maria moet er geweest zijn, ze moet Jezus als eerst hebben gezien

Geloof is dus niet alleen rationeel, niet alleen maar even logisch nadenken. Maar geloof vereist ook goed nadenken, als je gaat geloven hoef je jouw verstand niet uit te zetten. Het christelijke geloof kan tegen een stootje, het verhaal van God kan jouw vragen en twijfels wel aan. Tenminste, het heeft mijn vragen en twijfels tot op de dag van vandaag overwonnen…

Geloof in God is onmogelijk en het is rationeel. En door en uit genade. Dat zie je vanaf het allereerste begin, bij Adam en Eva in de tuin, als God ze opzoekt en naar ze vraagt. Zo ook bij Maria, ook in de tuin, als Jezus haar opzoekt en vraagt : Waarom huil je? Wie zoek je? Als de steen op het hart van Maria maar niet weg wil, noemt Jezus haar bij haar naam : Maria. Echt geloof is altijd persoonlijk. Als je alleen gelooft dat Jezus gestorven is om de zonden van de mensen weg te nemen, dan is het geloof iets onpersoonlijks, staat Jezus op afstand. Alleen als je gelooft dat Jezus ook gestorven is voor jouw zonden, kan het geloof iets persoonlijks worden, komt Jezus heel dichtbij, gaat het deksel eraf… Maria zoekt de verkeerde Jezus, de dode Jezus, maar die zou ze nooit hebben gevonden zonder Jezus. Maar Jezus zoekt haar op en rolt persoonlijk de steen van Maria’s hart door haar persoonlijk aan te spreken. Maria is de eerste christen, die gelooft dat Jezus is gestorven en weer uit de dood is opgewekt. Toevallig? Nee, Jezus heeft Maria bewust gekozen. Een vrouw, niet een man; iemand die psychiatrisch patiënt is geweest, niet een sterk iemand; een zwakke vrouw die in haar twijfels in Jezus ging geloven, niet een leider met veel theologische kennis. Het maakt dus niet uit wie je bent of wat je gedaan hebt. Jezus’ genade is niet gebaseerd op wie je bent of wat je doet, maar op Zijn liefde tot in de dood. Daar is geloof een geschenk van God. Gebaseerd op goed nadenken en bewijs, en de radicale ontdekking dat Jezus alles volbracht heeft wat wij moesten doen en dat God ons macht heeft gegeven, door geloof in Christus, om zijn geliefde kinderen te worden. Het testament wordt geopend na de dood van Gods Zoon, nu vangt het nieuwe leven aan. Leven door Christus dood bereid, leven in zijn heerlijkheid, nu in alle gebrokenheid, straks volmaakt. Zoals de boeren hun vragen en twijfels hebben, Yvon ze helpt. Zoals iedere boer op zijn eigen manier zoekt naar de vrouw van zijn dromen, zo hebben wij allemaal onze vragen en twijfels, maar God helpt ons. Iedere christen zoekt en vindt op zijn/haar eigen manier, spontaan of met veel hulp. Daarom, Geest leer ons om  te geloven, hopen en liefhebben, dat wij met Christus zijn opgestaan.

Geloven is je hart openen en beseffen dat nu, op dit moment, de verzegelde steen wordt weggerold, en dat nu, op dit moment, de warme lichtstralen het gewonnen hebben van het koude, donkere graf.

Nu jaagt de dood geen angst meer aan,

want alles, alles is voldaan.

Wie in geloof op Jezus ziet,

die vreest voor dood en duivel niet.

 

Want nu de Heer is opgestaan,

nu vangt het nieuwe leven aan.

Een leven door zijn dood bereid,

een leven in zijn heerlijkheid.

De hele dienst inclusief intro, voorbeelden en preek, is te beluisteren via www.gereformeerdekerkenter.nl