Ben je wel eens bang, angstig? Waarvoor, waarom?
Jezus wel : bedroefd en zeer angstig (Matteus26:37), zeer bedroefd tot de dood toe (vs.38)… Maar waarvoor, waarom? Jezus is toch God?
Ja, maar ook echt mens en dat wordt hier zichtbaar : overvallen door angst. Maar waarvoor, waarom? Dit leek hij niet te zien aankomen…als Hij opstaat om te gaan bidden, dit is blijkbaar nieuw, deze angst… Jezus’ angst en verdriet zijn veel groter dan je zou verwachten op zo’n moment. De Evangelieschrijvers wisten toen ze dit opschreven dat andere christenen inmiddels met opmerkelijke kalmte de dood tegemoet waren getreden : Stefanus, zijn gezicht leek op dat van een engel, toen hij werd gestenigd. Maar ook daarna christenen die met kalmte martelingen en dood tegemoet gingen : zingend op de brandstapel of de leeuwen tegemoet. Christenen straalden uit dat ze beter tegen lijden en dood opgewassen waren dan heidenen. Maar Jezus gaat op totaal andere manier zijn dood tegemoet dan zijn volgelingen. Zijn gezicht lijkt niet op dat van een engel, niet rustig, kalm en tevreden. En het zal wel echt zo gebeurd zijn. Want als je het verhaal over de dood van de stichter van jouw geloof zou verzinnen of verfraaien, zou je hem dan wanhopiger laten worstelen met zijn naderende dood dan zijn volgelingen na hem?
Waarom die angst bij Jezus? Dit is een heel andere dood dan wie dan ook voor of na hem moest ondergaan. De angst van Jezus verklaart ons Jezus’ diepste motivatie en beleving van zijn leven.
De kern van Jezus gebed die nacht is de beker. De beker was in de Oudheid zoiets als de elektrische stoel nu, zoals Socrates werd gedood door de gifbeker leeg te drinken. De beker wijst op dood na veroordeling, Jezus wist dus dat hij zou gaan sterven, de beker op hem wachtte. In de Bijbel is de beker symbool voor Gods toorn over onrecht en kwaad. Dat Jezus veel angstiger was dan latere christelijke martelaren komt, omdat niemand anders uit deze beker hoefde te drinken. Jezus wist dat die beker niet alleen lichamelijk marteling en dood betekende, maar de volle lading van goddelijke toorn over het kwaad en zonde van de hele mensheid.
De toorn van God gaat zo meteen op Jezus neerkomen in plaats van op ons. En hoewel Gods toorn de volgende dag aan het kruis pas in alle hevigheid over hem uitgestort zal worden, begint Jezus hier voor het eerst iets ervan te ervaren, de goddelijke afwezigheid. We zijn namelijk geschapen om te genieten van Gods aanwezigheid en te leven in relatie met Hem. Wat gebeurt er als God zich terugtrekt, zijn handen van ons aftrekt, ons loslaat? Gruwelijke geestelijke angst en verdriet waar geen einde aan komt en dat wordt zichtbaar in Jezus. Omdat wij er voor gemaakt zijn om met God te leven, zijn liefde en aanwezigheid te ervaren. Jezus was mens op aarde, maar van oorsprong vanaf eeuwigheid bij zijn vader. Op aarde zocht Jezus in gebed het contact met zijn vader, maar dat was anders dan eerst. Hij wist wat het was om te delen in de volmaakte liefde van de Vader in alle volheid. Maar toen Jezus begon te bidden merkte hij voor allereerste keer in eeuwigheid : geen contact. Het is dus geen angst om wat de toekomst brenge moge, vanwege het onbekende lot. Het is ook niet een terugschrikken voor het vooruitzicht van lichamelijk lijden en de dood. Het is angst en afschuw van iemand die volledig voor de Vader leeft, maar nu begrijpt dat de Vader zich van Hem zal afkeren, iets wat onderdeel zal zijn van het oordeel over de zonde dat Jezus op zich neemt. Jezus was gekomen om samen met zijn Vader de weg te gaan, maar in plaats van de hemel ging de hel open, ontstond er verschrikkelijke miscommunicatie, en Jezus wordt zeer angstig, zeer bedroefd tot de dood toe. Als Jezus gaat bidden, ziet hij de diepte van de kloof. Geen vader, geen aanwezigheid, geen gemeenschap, de hel i.p.v. de hemel doet open…
We kunnen Jezus’ angst en lijden alleen begrijpen als we beseffen dat Jezus de Zoon van God is. Als ik een vriend zou kwijtraken, zou dat verdrietig zijn. Als ik Marleen of de kinderen kwijt zou raken, zou dat nog veel meer pijn doen. Hoe langer en intiemer de liefdesrelatie, hoe dieper de angst en pijn als die relatie verstoord is. Maar de volmaakte liefdesrelatie van de Zoon met de Vader verhoudt zich tot liefdesrelatie man tot vrouw, als een oceaan tot een druppel. Hoe groot onze liefde ook is, de eeuwige liefde tussen Zoon en Vader is veel en veel groter. En die liefde is Jezus hier aan het kwijtraken. En het is nog erger. Hij begon niet slechts de afwezigheid van liefde te ervaren, maar ook de aanwezigheid van toorn. En zoals goddelijke liefde veel en veel groter is dan menselijke liefde, zo moet de ervaring van goddelijke toorn veel en veel groter zijn dan die van menselijke toorn. Hoe kunnen wij ons voorstellen wat het betekent om die goddelijke toorn over ons heen te krijgen? Jezus is in doodsangst en smeekt : laat dit niet gebeuren, laat deze drinkbeker aan mij voorbijgaan. Stel je voor : je hangt aan de rand van een rots, je weet dat je moet loslaten, te pletter zal vallen. Wat gaat er dan door je heen?! Doodsangst! En dan staat je vader erbij, hij kan je helpen, je vasthouden, omhoog trekken, maar hij doet het niet… hij laat je los, hij laat je vallen… Wat gaat er dan door je heen?! Jezus ging niet sterven zoals wij allemaal eens zullen sterven. Jezus raakte de volmaakte liefde en gemeenschap met zijn vader kwijt in onze plaats. En dat begint al een dag voor zijn kruisdood….
Jezus nam de straf op zich die wij verdienden, hij stierf de dood die wij hadden moeten sterven. En hij leidde het leven dat wij hadden moeten leiden. Jezus ontving de straf voor onze ongehoorzaamheid aan God, waardoor wij die in Jezus geloven bevrijd zijn van elke vorm van veroordeling vanwege die zonden.
Als iemand gezondigd heeft: wij hebben een Voorspraak/Pleitbezorger bij de Vader, Jezus Christus, de Rechtvaardige. En Hij is een verzoening voor onze zonden; en niet alleen voor de onze, maar ook voor de zonden van de hele wereld.
Maar als dat alles was geweest dan konden we dankbaar zijn voor uitblijven van straf, opgelucht. Maar dat was het dan, want Gods liefde hebben we daarmee nog niet verdiend. Het feit dat een vader zijn zoon niet straft, betekent nog niet dat die vader zijn zoon liefheeft, trots op hem is. Je ervaart nog steeds angst omdat het nog niet goed zit tussen mens en God. Je kan nog steeds Gods liefde weer verliezen als je weer de fout in gaat. Je weet dan wel van vergeving, maar nog niet of je geliefd bent door God. De weegschaal is in balans, de zonden zijn weggenomen, maar het kan zo weer misgaan, door één zonde… Maar Jezus leefde het leven van liefde en trouw zoals God voor ogen had in het begin. Daarmee verdiende Jezus de liefde en zegen van zijn vader : jij bent mijn geliefde, in jou vind ik vreugde. Niemand heeft God ooit met zijn hele ziel, hele hart en al zijn krachten liefgehad. Niemand heeft zijn naaste ooit liefgehad met volmaakte, volledige, opofferende liefde, behalve Jezus. Daarmee heeft Hij Gods liefde verdient, dat zullen we op Paasmorgen zien als Jezus wordt opgewekt. Daarmee heeft Jezus niet alleen onze straf gedragen, die wij verdienden, maar daarmee hebben wij ook van God de beloning ontvangen, die Jezus verdiende.
Wat heeft dit te maken met Jezus doodsangst in Gethsémané? Je kan iets weten met je hoofd, maar het is totaal iets anders om het met je lichaam te ervaren. We weten verstandelijk gezien misschien dat de ervaring in de tandartsstoel pijn zal gaan doen. Maar toch maken we een afspraak en gaan we met een zenuwachtig grapje in de stoel liggen. Maar zodra het boren begint, denkt menigeen : als ik dit had geweten bij afspraak maken, dan was ik nooit gekomen. Stel dat je thuis voordat je de afspraak moest maken op één of andere manier een paar minuutjes een voorproefje had ervaren van pijn die je straks in werkelijkheid zou gaan ervaren, dan zouden meeste tandartsen hun baan kwijtraken. Tot dit moment wist Jezus beslist wat er ging komen, Hij had er veel over gesproken. Hij besefte het op de bruiloft van Kana, toen de wijn op was, het feest over was, de vreugde verdween, voordat hij Lazarus tot leven riep, waarmee hij eigen dood over zichzelf afriep. Maar nu pas ervaart en begrijpt hij wat het echt inhoudt. Hier laat God hem weten, terwijl iedereen slaapt, wat hij de volgende dag ten volle zal ervaren. Het was de eerste keer dat Christus volledig zicht had op hoe moeilijk en groot zijn taak was. Jezus handelt dus met voorkennis, gaat wetend wat hem te wachten staat de weg naar het kruis op. En dat maakt Jezus daad de grootste daad van liefde naar de Vader toe en naar ons toe. Niemand heeft ooit op dezelfde manier geleden om lief te kunnen hebben. En nooit heeft iemand zo liefgehad als Jezus. God zette de beker voor Jezus neer, liet hem eraan ruiken en proeven, op een moment dat Jezus zich nog kon terugtrekken en zichzelf deze hel had kunnen besparen. Hier is je beker die je moet leegdrinken. Zie je jouw vrienden slapen? Dit is de enige manier om ze te redden. Of zij komen om onder mijn oordeel, of jij komt om onder mijn oordeel. Is jouw liefde voor hen en mij zo groot, dat je doorgaat en de beker oppakt?
Waarom zou Jezus doorgaan, de beker oppakken en leegdrinken? Heeft hij misschien gedacht : Waarom zou ik toestaan dat God mij los laat, dat ik te pletter val? Waarom voor mensen die niet eens even met mij kunnen bidden, me zullen verlaten, verraden, doden.
Maar Jezus zegt : laat uw wil geschiedde… Zijn pijn was afschuwelijk, maar zijn liefde nog groter. Jezus stierf niet slechts de dood die wij hadden moeten sterven, hij leefde het leven dat wij hadden moeten leven.
Want Hem Die geen zonde gekend heeft, heeft Hij voor ons tot zonde gemaakt, opdat wij zouden worden gerechtigheid van God in Hem.
Jezus heeft de weegschaal niet slechts weer in balans gebracht, maar als er weer steentjes opkomen… Jezus heeft de weegschaal door doen slaan, definitief, niets kan daar verandering brengen. Als we in Jezus geloven worden we gezien als iemand die rechtvaardig is, gehoorzaam. We worden gezien in onze pleitbezorger, als iemand die net zo goed leefde als Jezus.
Hoe zal Hij, Die zelfs Zijn eigen Zoon niet gespaard maar voor ons allen overgegeven heeft, ons ook met Hem niet alle dingen schenken?
Er is verschil tussen vergeving en verzoening. Bij vergeving worden je zonde weggenomen, bij verzoening wordt jou liefde gegeven. Vergeving kan neutraal zijn, sorry, zonder liefde; verzoening is liefdevol, om te zoenen, er is weer contact. Dat valt je ten deel als je in Jezus gelooft. Als die jongste zoon thuiskomt, niet voor één dag eten en drinken krijgt en verder zoekt hij het maar uit. Maar het ongelofelijk gebeurt, hij wordt weer als zoon aangenomen, alsof er niets gebeurd is. Geweldig als die vader zijn zoon had vergeven, geduld als knecht. Ongelofelijk dat die vader zijn zoon kust, zich met hem verzoent, als zoon ziet. Wij krijgen niet alleen vergeving en vrijspraak, maar ook liefde en vreugde, gerechtigheid van God. Daarvoor vecht Jezus in Gethsémané in het donker, terwijl iedereen slaapt. Terwijl niemand kijkt, kiest Jezus voor het goede, wat het ook zal kosten. Maar Jezus is niet gekomen als voorbeeld, maar om te doen wat wij niet kunnen doen. Dat doet hij in onze plaats : de toorn van God ontvangen, Gods liefde verdienen. Dan wordt zijn lijden iets persoonlijks, Jezus deed het voor u, jou en mij. Als wij verlamd zijn door zelfmedelijden, gebrek aan ruggengraat, het allemaal zo moeilijk hebben. Denk dan aan Jezus die de beker aan de mond zette, voor ons. Niet alleen om ons onze zonden te vergeven, maar ook om ons met God te verzoenen, waardoor God zegt : jij bent mijn geliefde, in jou vind ik vreugde. Dan bepalen anderen ons levensgeluk niet meer, omdat we weten dat we in Gods ogen geliefd zijn. Omdat Jezus niet stopte toen het hels werd, maar doorging om onze toekomst hemels te maken. Niets zal ons kunnen scheiden van de liefde van God in Christus Jezus, onze Heer. Dit is de liefde waar ieder mens naar op zoek is, enige liefde waarin je nooit teleurgesteld kan raken. Als deze liefde realiteit voor je is, mag jij in alle vrijmoedigheid volgende week de beker pakken. Jezus die in de duisternis streed en leed, bedroefd en zeer angstig werd, zeer bedroefd tot de dood toe… Heb deze Jezus lief, die zich voor jou heeft gegeven in bangste zielenood, verzoener van jouw zonden is.
Floris den Oudsten v.d.m.
predikant Gereformeerde Kerk Enter
contactgegevens:
Rijssenseweg 11
