Aan wie heb jij een hekel, welke (soort) mensen halen het bloed onder jouw nagels vandaan? En is je woede en haat terecht?
Het Bijbelboek Jona is hilarisch en confronterend tegelijk. Profeet Jona, een dominee, dienaar van God, krijgt de opdracht van God om naar de heidenen in Nineve te gaan. Je verwacht dat hij dat gelijk doet, vol verlangen om over Gods liefde te vertellen aan de heidenen. Maar nee, hij vlucht, doet verstoppertje in het ruim, denkt dat hij voor zijn Opdrachtgever kan weglopen. Door deze grote ongehoorzaamheid kan Jona ook niet meer bidden…niet meer : uw wil geschiedde… over de lippen krijgen. Jona was een toegewijd christen, had bewust gekozen voor God en kiest nu bewust tegen God. De storm, het overboord gejonast worden, de zeemannen met hun lofprijzingsdienst aan dek, de eerste heidenen die tot geloof komen. Jona verdrinkt niet, maar wordt opgeslokt door vis, na drie dagen en nachten gaat Jona eindelijk bidden. God wil nog meer heidenen zijn liefde laten zien, dus Jona wordt weer aan land gezet, uitgekotst. Jona, zoals een arend nieuw bevleugeld (Psalm 103), krijgt nog een keer de opdracht om naar Nineve te gaan, nu gaat hij wel. Bizar: na vernietigende preek van Jona, bekeert iedereen in Nineve zich… Ze verlaten hun slechte weg, roepen met kracht tot God, vasten, focussen op God, want misschien krijgt God berouw…En inderdaad : God deed het niet… Na Jona 3 verwacht je Jona die geloofsverdieping geeft aan jonge gelovigen in Nineve. Dat Jona dolblij is over radicale en massale bekering van deze grote zondaars na zijn preek, zorgt voor nazorg. Bidt om hun redding, want Jona wist als geen ander wat het betekende om door God gered te worden… Geen pek en veren, geen galg, maar ereburger Nineve, standbeeld voor held Jona. Op zee maakte Jona het feest niet mee op het schip, nu staat Jona op de eerste rij, loopt vooraan in de polonaise.
We lezen Jona 3 : 10 – Jona 4 : 1-11
Herkenbaar? Dat je echt boos bent op iemand anders, maar is het terecht? Niet dat mensen wel eens een keertje tegenvallen, zoals huis-tuin-keuken-dingetjes. Maar dat ‘dat soort mensen’ altijd fout zijn…hebben het altijd gedaan…die persoon, als je die eens… Dat ene voetbalteam, buitenlanders, moslims, homo’s, kansloze figuren, graaiers, collega’s die naar beneden trappen en naar boven likken,…
1 Dit was volstrekt kwalijk in de ogen van Jona en hij ontstak in woede.
Jona stelt zich aan, hij ergert zich kapot zoals volwassenen dat kunnen, en dat bij iets moois. Nog erger, Jona wordt woedend…op God. Waar God in Jona 1-3 kwaad was over het kwaad van Nineve, neemt Jona nu die kwaadheid van God over als God zijn kwaadheid heeft losgelaten. Als God het niet doet, als God terugkomt op wat Hij gedreigd had Ninevieten aan te doen, genadig is, mercy (niet krijgen, wat je wel verdiend hebt, dood) grace (wel krijgen, wat je niet verdiend hebt, leven) dan wordt Jona kwaad! Woedend op God! Kwaad omdat Nineve zich bekeerd, omdat God het niet doet, ze niet hun verdiende loon geeft maar genade toont… Terecht toch?! Zijn de Ninevieten niet gewoon huichelaars? Het gaat allemaal wel heel makkelijk… Jullie zouden me niet geloven als ik op missie zou gaan en zou mailen dat 120.000 mensen in één keer zich hadden bekeerd, na preek van mij…en wat voor mensen…
2 Hij bad tot de HEER en zei: Och HEER, waren dit mijn woorden niet toen ik nog in mijn eigen land was? Daarom ben ik het voor geweest door naar Tarsis te vluchten! Want ik wist dat U een genadig en barmhartig God bent, geduldig en rijk aan goedertierenheid, Die berouw heeft over het kwaad.
Jona gaat bidden, praten met God, verschilt dat veel van Jona 2 in de vis? Jona die het allemaal weer weet, heb ik het niet gezegd, waren dit mijn woorden niet? ik wist het wel! Jona citeert weer uit de psalmen die hij vroeger heeft geleerd…(Psalm 103) Jona heeft een probleem met God en dat zal God weten ook. Bizar, maar hij praat in elk geval weer met God en is wel heel eerlijk. Praat jij met God als je boos en sacherijnig bent? En dan ook echt eerlijk? Jona heeft een duidelijk beeld van God (genadig, barmhartig), maar kan niets met die God. Jona heeft 2 problemen met God die genadig en liefdevol is.
- Ninevieten die dood en verderf zaaien, verdienen geen genade, zijn het niet waard.
- God pleegt verraad, is God van Israel, niet van Nineve, waar maakt God zich druk om?
3 Nu dan, HEER, neem toch mijn leven van mij weg; het is immers voor mij beter te sterven dan te leven.
Doodwens van Jona staat in scherp contrast met Jona 2 : u hebt mij levend uit dood getrokken. Nu : laat mij maar sterven, dood is beter dan leven…
4 Maar de HEER zei: Bent u terecht in woede ontstoken?
God vraagt voor het eerst: Jona is het terecht dat je zo boos bent? Komen we zo nog op terug, op Jona’s doodwens, Jona’s euthanasieverzoek en Gods reactie…
Dan wordt het bizar of hilarisch met huisje, boompje, beestje
5 Toen verliet Jona de stad en ging ergens ten oosten van de stad zitten. Hij maakte daar voor zichzelf een afdak en ging daaronder in de schaduw zitten, tot hij zou zien wat er met de stad gebeurde.
Jona antwoordt God niet, maar loopt weer weg als God tot hem spreekt, zoals volwassenen dat kunnen. Naar oosten van stad, nog verder weg van huis, niet naar huis na geslaagde missie of voor Jona teleurstellende missie. Jona gaat ramptoerist spelen, gaat er eens goed voor zitten om te zien wat God nu gaat doen… Huisje bouwen, eigen huis, plek onder zon, om tijdens ramptoerist uithangen het comfortabel te hebben.
6 En de HEER God beschikte een wonderboom en liet hem boven Jona opschieten, zodat er schaduw zou zijn boven zijn hoofd, om hem te bevrijden van zijn kwelling. Jona was erg blij met de wonderboom.
Na huisje, nu boompje om Jona te bevrijden van zijn kwelling, ergernis te verdrijven. God grijpt in, leert Jona een lesje. Niet door woedend te zijn op dat eigenwijze mannetje Jona, of wat dan ook, maar genadig, barmhartig, geduldig en liefdevol, zoals Jona in vs. 2 had opgesomd. Het leven met God is telkens de uitdaging om mee te gaan in Gods manier van denken, Geest eigen maken. Jona blij naïef, bizar hoe hij reageert op zijn privéboompje van God. Als ondankbaar en verwend mens vergeet hij te danken, vind het allemaal vanzelfsprekend…
7 De volgende dag beschikte God bij het aanbreken van de dageraad een worm, die de wonderboom stak, zodat hij verdorde.
Na huisje, boompje, nu het beestje, die einde maakt aan Jona’s goede humeur.
8 En het gebeurde, toen de zon opging, dat God een verzengende oostenwind beschikte. En de zon stak op het hoofd van Jona, zodat hij geheel uitgeput raakte. Hij verlangde ernaar te sterven en zei toen: Het is voor mij beter te sterven dan te leven.
Tweede doodwens van Jona: liever dood dan leven. Weer vraagt God of het terecht is.
Daar wil ik iets over zeggen. Ik denk dat meer mensen dat denken dan we van elkaar geloven. Ik weet het zeker, dat sommigen dat soms ook denken, diep vanuit hun hart, juist ook in deze dagen. Misschien raakt het jouw leven nu wel, dat je leven een hel is : liever dood dan zo verder leven…eindelijk rust! Eindelijk al die chaos in je hoofd, de onrust in je leven weg is…dat het stopt, klaar is, er een eind aan komt. Als Jona het tegen God zegt…is het stil. Omdat het schokkend is, dat een mens door geschapen om te leven, dood wil… Nog schokkender als het iemand is die in God gelooft, Jona was profeet, soort van dominee. Net zo schokkend als een toegewijd christen, iemand die in Jezus gelooft, het denkt of zegt… Juist omdat we een levende God hebben die zegt dat Hij jouw leven uit de dood wil optrekken (Jona 2:6). Als je dan toch dood wil, dan moet je wel heel diep zitten… Spannende vraag, hoe gaat God daar mee om? Ik ben zo blij dat er heel veel niet staat. Als God reageert, dan God zegt niet: oh Jona, dat mag je niet denken, dat is heel erg fout. Nooit meer zeggen, nooit meer denken! Nee dat staat er niet! God weet als geen ander dat die gevoelens bestaan. Weet je wat God wel doet? God kijkt verder dan onze gevoelens, neemt Jona’s vraag serieus, vraagt naar de bron van zijn doodwens. God vraagt zonder oordeel of het terecht is…die kwaadheid uit vers 1, die doodswens uit vers 8.
Wat is oorzaak van jouw probleem dat je niet meer wil leven, maar dood wil? Ik vind het troostend, dat jouw schepper geen oordeel uitspreekt. Zoals wij wel vaak doen als mensen het verlangen uitspreken, of in praktijk brengen. Wij oordelen vaak te snel, te ongenadig, kijk daarmee ook uit. Als jij soms wilt sterven, breng je dan deze woorden in herinnering : Ik loof u omdat ik ontzagwekkend wonderlijk gemaakt ben, wonderlijk zijn uw werken, mijn ziel weet dat zeer goed (Psalm 139) God wil samen met jouw kijken naar de oorzaak van je probleem, doodsverlangen, pijn, het niet meer weten hoe het leven verder kan. God is de God van het leven, wil dat jij weet dat jouw leven de moeite waard is. Later wil ik daar meer over zeggen in een preek in 2018. ( Stel dat bovenstaande de behoefte oproept om hier over door te praten, u en jij weten mij hopelijk te vinden! )
Terug naar Jona, die zit zo vast in zijn eigen patronen.
9 Maar God zei tegen Jona: Bent u terecht in woede ontstoken over die wonderboom? Hij zei: Terecht ben ik in woede ontstoken, tot de dood toe.
Of het terecht is? JA!
Dan volgt Gods les voor Jona …
10 Daarop zei de HEER: Ú ontziet die wonderboom, waarvoor u niet gezwoegd hebt en die u niet hebt laten groeien, die in één nacht ontstond en in één nacht verging.
Jona jij hebt verdriet over een boom die er zomaar was en nu niet meer, maar waar je niets voor hebt gedaan
11 Zou Ík dan die grote stad Ninevé niet ontzien, waarin meer dan honderdtwintigduizend mensen zijn die het verschil tussen hun rechter- en hun linkerhand niet weten, en daarbij veel vee?
Zou ik dan geen verdriet hebben om stad Nineve, die al heel lang bestaat, met 120.000 schepselen, onwetenden die nu mij hebben leren kennen als God van vs.2? Jij wil wel een boom sparen, maar niet die grote stad Nineve met al haar inwoners? Ben je al vergeten dat ik jou genadig was toen je vluchtte, op volle zee, in buik van vis?
Dan volgt Gods les voor ons…
Wie haat jij? Aan wie heb je een hekel? Bij wie zou jij wel willen toekijken hoe die door God gestraft zou worden om het kwaad dat hij/zij gedaan heeft? God is genadig en liefdevol, geduldig : voor de rotzakken van Ninevieten, moordenaar aan kruis, landverraders/tollenaars Levi en Zacheus, bedelaars/zwervers, foute mensen, herders, hoeren, buitenlanders/asielzoekers/gelukzoekers Jakob en zonen : moordenaars, verkrachters, leugenaars… De Bijbel staat vol van mensen aan wie je hekel zou hebben als je ze zou kennen, en terecht… Waar wij de stekker uit trekken, is God trouw, blijft energie in ons steken, laat Hij nooit los… God wil jou en jouw karakter laten veranderen in de tijd die ons nog rest van Jezus’ tweede komst. Alle emoties van Jona zijn onze emoties. Hoe staat het met jouw hart? Jouw liefde en genade voor hen die jij niet lief hebt, niet genadig bent? Gods liefde en genade is voor iedereen, ook voor hen die jij niet aan het Kerstdiner wil…
Het verhaal van Jona heeft een open einde…maakt het verhaal nog sterker… Wat ga jij doen met die mensen aan wie jij hekel hebt, die jij haat? Wat kan jij met God die liefde is, geen lust heeft aan onze dood, niet van jou en niet van die ander? Ik hoop en bid dat je tijdens zingen van volgende Psalm God in je leven toelaat, klaar maakt voor Kerst : ‘Schep in mij, God, een hart dat leeft in ‘t licht, geef mij een vaste geest die diep van binnen u blijft beminnen’ Waardoor je God ook toelaat in de momenten dat je anderen of je zelf haat, in dat deel van je leven wat nu nog vol haat en pijn is door wat je is aangedaan, jij jezelf of anderen hebt gedaan. Terecht of niet, God wil jou daarvan verlossen. Wil jou een witte Kerst geven…sneeuwwit maken. Zelf kunnen we geen nieuw en rein hart maken, dat moet ons gegeven worden. Zoals wij ook de zon en maan niet kunnen laten opgaan, zo kunnen wij ook niet ons hart reinigen, onszelf niet een vaste geest of sterk vertrouwen geven. Zo krijgen we van God een vervroegd Kerstcadeau : een rein hart, dat niet onzeker of onverschillig is, maar vol vertrouwen en liefde. Een nieuwe geest, geest van God, als Kerstgeschenk van God zo op de dag voor Kerst. Durf je het zingend te bidden? Ontferm u God, reinig mij, schep in mij hart dat leeft in licht, … (Psalm 51) Waardoor je Gods goedheid kan proeven, de smaak van Kerst te pakken krijgt, die smaakt naar meer. Waardoor Christus geboren kan worden, nieuw leven kan ontstaan in jouw hart en geest…
De hele kerkdienst is via de website na te beluisteren.
