Hoe komen de twee verspieders van Israël terecht in het bordeel van Jericho? Was het leiding of verleiding? Op verkenning komen ze niet verder dan de stadsmuur, de wal(len). En waar normaal gesproken een vrouw, laat staan een hoer, niet mocht getuigen, is het getuigenis van Rachab de hoer basis voor de bemoediging van Israël. Want de verkenners komen niet verder dan de eerste beste hoer in het plaatselijke bordeel. Lees het zelf in Jozua 2.

En hoe is Rachab later in Israël ontvangen? En hoe zou een hedendaagse Rachab, een pornoactrice die tot geloof komt, bij ons worden ontvangen? Zou het je schoondochter/zus of vriendin worden? Of zou je haar als gevaar voor je huwelijk zien? Zou jij als man rein met haar kunnen omgaan, met andere ogen naar haar kunnen kijken, vergeleken met toen je naar haar keek in pornofilms?

Geven wij anderen en onszelf echt een nieuwe kans, is er bij ons echt ruimte voor een nieuw begin?

Rachab die weinig tot niets van God wist, belooft God trouw en is ons daarin tot voorbeeld. Ze wordt genoemd in het geslachtsregister in Matteus 1 en als geloofsheldin in Hebreeën 11.

Welkom zondagmorgen in kerk. De kinderen van groep 1-8 zijn welkom in de kinderkerk, de allerkleinsten zijn welkom in de crèche in Ons Centrum.

Floris den Oudsten v.d.m.
predikant Gereformeerde Kerk Enter 
contactgegevens:
Rijssenseweg 11 7468 AA Enter
0547-381384

Zondag 1 december begon de Adventsperiode, samen met de kinderen van de kinderkerk leven we toe naar Kerst. We verdiepen ons in het geslachtsregister van Jezus, een gedeelte dat vaak wordt overgeslagen bij Bijbellezen. De evangelist Matteüs wil Gods trouw benadrukken. Drie keer veertien generaties noemt hij. In grote stappen brengt hij ons van Abraham naar David, van David naar de Babylonische ballingschap en tenslotte van Babylon naar Christus. De evangelist Lucas doet ook zoiets, maar begint bij Adam, de geschiedenis van de mensheid. Maar bij Matteüs, de apostel voor de Joden, horen we de geschiedenis van Israël in een notendop. Gods volk werd uitverkoren om de Verlosser van de wereld voort te brengen.  Israël is het middel om Gods belofte waar te maken, om heel de wereld te zegenen en te laten leven zoals God wil. Jezus is de vervulling van Israël, zoon van Abraham, de aartsvader, en zoon van David, de grote koning.

De tien geboden die we lazen waren dan ook voor Israel middel om Gods belofte waar te maken. Als ze zouden leven zoals God wilde zouden ze jaloersmakend voorbeeld voor wereld zijn.

Voor we het geslachtregister van Jezus lazen, vroegen we ons af : van wie ben jij er één? Die vraag kan irriteren : ik ben mezelf. Maar die vraag kan ook trots maken : ik ben er één van die. In elk familie is er wel iemand die bezig is met de familiestamboom, die honderden jaren terug kan gaan. Ervaar je trots of schaamte bij jouw familie? Vanwege zwarte schapen, dubieuze namen, omdat het nu beter/slechter met familie(bedrijf) gaat? In Jezus’ tijd was de familie(geschiedenis) heel belangrijk, de joden noemden zich trots ‘zonen/kinderen van Abraham’.

Wie denkt het verhaal over Jezus te lezen wordt onaangenaam verrast aan het begin van het Evangelie van Matteus. Een lijst met namen van meer of minder bekende personen… Maar als je het niet overslaat, niet ziet als tijdverspilling, ziet dat het niet saai is, maar super spannend, dan is het als tromgeroffel : alle aandacht graag!

Van wie Jezus er één is? Lees Matteus 1 : 1-17 maar….

In dit geslachtsregister komen we naast vele namen van mannen vijf namen van vrouwen voor. Op de adventszondagen zullen we stilstaan bij hun levensgeschiedenis. Allemaal hebben ze een verhaal dat het onwaarschijnlijk maakt dat ze in de stamboom van Jezus staan. In ieder geval drie van de vijf zijn buitenlandse vrouwen (Tamar, Rachab, Ruth, misschien Batseba) en in verschillende verhalen komt grove zonde voor (Tamar, Rachab, Batseba). Het is bepaald niet een stamboom om jaloers op te zijn, verre van ideaal. Jezus is er één van een ongetrouwde tienermoeder… En in zijn stamboom zien we namen van bedrieger Jakob, hoerenloper/incestpleger Juda, hoerige Tamar, hoer Rachab, hoerenzoon Boaz, buitenlanders, David : daar kan je wel boek over schrijven… Vandaag willen we inzoomen op klein stukje uit het verhaal van Israel, het verhaal van Jakob, van Juda…

Terwijl Jozef onderweg is om als slaaf in Egypte te worden verkocht, lezen we over zijn oudste broer Juda, die Jozef verkocht, in Genesis 38

Abraham verwekte Izak, Izak verwekte Jakob, Jakob verwekte Juda en zijn broers.Juda verwekte Perez en Zerah bij Tamar…

Saaie opsomming van belangrijke namen, toch? Klinkt goed als familie van Jezus… Als goed begin het halve werk is, dan zou je nu al net zo goed kunnen stoppen : het is een zooitje. Als je begint bij Abram, Izak en Jakob was de onaangename verrassing minder verrassend geweest. Genesis als soap is een stuk spannender dan waar miljoenen ’s avonds naar kijken. Het gaat over mooie vrouwen, gedwongen huwelijken, mannen die voor uiterlijk schoon gaan, mooie vrouwen die intimiteit van de seksualiteit kapot maken, mannen die uit angst hun mooie vrouw als zus voorstellen en naar een andere man laten gaan, bedriegers, het voortrekken van lievelingskinderen, haat en nijd in huwelijken, tussen vrouwen die ook zussen zijn, en in gezinnen, het uitroeien van een stad, verkopen van een broertje, overspel, prostitutiebezoek of was het incest van Juda en Tamar? De verhalen van Abraham, Izak & Jakob zit vol haat, bedrog, schone schijn, seksuele uitspattingen, het draait om Geld, Seks en Macht. Oftewel: als Genesis een soap is, dan levensecht en weinig voorspelbaar en niet cliché.

Want kort na Jozefs verkoop naar Egypte verlaat Juda, de bedenker van het verkoopplan, zijn broers. Dit uitstapje van Juda is negatief : Juda ziet een vrouw en neemt haar. Vanuit lustgevoelens wil hij haar. Haar naam wordt niet eens genoemd. Vervolgens komen er snel en achter elkaar 3 jongens. Maar het is geen gelukkig gezinsleven : schoondochter Tamar is al snel kinderloze weduwe. Volgens de gewoonten van die tijd mag ze verwachten dat haar zwager met haar trouwt, Juda regelt dit. Doel van het zwagerhuwelijk is om de overleden broer alsnog nageslacht te bezorgen, zodat naam niet wordt uitgewist. Onan gehoorzaamt vader Juda, volgt uiterlijk de plaatselijke gebruiken, maar hij wil zijn broer geen nakomelingschap geven. Zijn oplossing : voor de vorm de verplichting van het zwagerhuwelijk aangaan, maar voorkomen dat Tamar zwanger raakt. De reden is dat de zoon van Tamar recht zou hebben op dubbel deel van erfenis, Onan zou helft van erfenis verliezen. Daarom zwangerschap voorkomen en dat is slecht, dat uitgerekende en egoïstische gedrag. God ziet niet alleen vorm, maar ook intenties, bedoelingen. Het is ook in strijd met Gods belofte en plan om Abraham, Izak, Jakob groot nageslacht te geven. Het is dus onzin om te denken dat er de doodstraf op zelfbevrediging staat. Het gaat hier om het bewust dwarsbomen van Gods plan! Schone schijn, schijn-heilig, zonder liefde lijkt het wat, maar is het niets. Heeft Tamar er niets aan en wordt God heel boos. Na de dood van zijn tweede zoon wordt Juda bang, heeft Tamar verkeerde invloed?  Weet hij dat zijn zonen slecht zijn? In ieder geval wil hij niet zijn derde zoon aan Tamar geven, bang dat die ook zal sterven. Angst is slechte raadgever, wordt niet beloond in dit geval… Tamar lijkt het kind van rekening te worden, het slachtoffer als mannen spelletjes spelen…

Geruime tijd later sterft Juda’s vrouw, de dochter van Sua. In tegenstelling tot vader Jakob die niet ophoudt met rouwen om Jozef  en Tamar, die weduwenkleren nog draagt, gaat Juda zich direct na de publieke rouwtijd weer gewoon kleden. Samen met Hira gaat hij naar het jaarlijkse schaapscheerderfeest. Het overlijden van Juda’s vrouw en het plan om naar Timna te gaan is voor Tamar tijd om in actie te komen. Snel en doelgericht handelt ze. Weduwkleren uit, maakt zich onherkenbaar met sluier en gaat langs de weg naar Timna zitten. Ze zit er zo bij dat Juda denkt dat ze een prostituee is. Deze streek van Tamar is antwoord op streek die Juda met haar uit haalde toen hij Sela haar niet tot man gaf. Tamar, het kind van de rekening zet het Juda betaald. Juda is dan wel geen getrouwde man die betaalde seks heeft, maar wel een man die een prostituee bezoekt, nog wel zijn schoondochter. Als je één keer in de fout gaat, dan stopt het niet meer…  Dat zie je telkens in Genesis : het blijft niet bij één keertje als je in de fout gaat. Het blijft niet zonder gevolgen, want vroeg of laat krijg je dan de rekening gepresenteerd. Het gaat er nogal zakelijk aan toe tussen schoonvader en schoondochter. Juda belooft een geitenbokje, Tamar eist een onderpand: zegel, snoer, staf (alle bankpasjes). Tamar gaat daarna snel naar huis en trekt haar weduwenkleding weer aan. Juda zelf durft niet meer terug te gaan om zijn onderpand terug te halen en het loon te brengen. Of was hij zo belangrijk dat hij niet gemist kon worden op het feest? Hoewel onderpanden meer waard zijn dan het geitenbokje, geven ze toch snel op. Het lijkt erop dat Juda zich bewust is dat het bezoek aan de prostituee geen eervolle zaak was. Maar ophouden met zoeken, leidt niet tot de gewenste doofpot : Tamar blijkt zwanger te zijn. Juda krijgt te horen dat zijn schoondochter zwanger is door zich als een hoer te gedragen, door met anderen te hebben geslapen, door maar wat aan te rommelen. Hiermee is ze schuldig aan overspel, want ze was beloofd aan Sela, haar jongste zwager. Juda die als schoonvader nog steeds gezag over haar heeft en opkomt voor rechten van zijn zoon neemt een resoluut besluit en eist de doodstraf, door verbranding. Heerlijk, als je in positie bent om macht uit te oefenen, je die macht ook aan te leunen. Dan haalt Tamar haar troef te voorschijn. Komen de bankpasjes te voorschijn, zet ze het haar schoonvader publiekelijk betaald. Terwijl ze de stad uit werd gebracht, liet ze haar schoonvader deze boodschap brengen: ‘Ik ben zwanger van de eigenaar van deze voorwerpen. Kijkt u eens goed van wie dit zegel, dit snoer en deze staf zijn.’ Juda herkende ze. (Gen.38:25-26) Juda valt door de mand, zoals Jakob zijn vader Izak bedroog, zoals Juda zijn vader Jakob bedroog : “Daarna lieten ze het naar hun vader brengen met de boodschap: ‘Dit hebben we gevonden. Kijk eens goed, is dit niet het kleed van uw zoon?’ Jakob herkende het.” (Gen.37:32-33) Zo wordt Juda nu bedrogen door zijn schoondochter. Dit is de ommekeer : eerst wil Juda haar verbranden, nu erkent hij haar goed recht. Tamar die door haar schoonvader groot onrecht was aangedaan, toen hij haar Sela onthield, heeft gevochten voor haar recht. Dit recht wordt nu door Juda erkend. Waarschijnlijk heeft hij Tamar tot vrouw genomen om zo voor zijn kinderen en de moeder te zorgen. Vrouw die kind van rekening dreigde te worden, laat haar schoonvader tot laatste cent betalen

Tamar krijgt een tweeling, twee mannen die de plaats van Er en Onan innemen. Peres is de voorvader van koning David en daarmee voorvader van Jezus. Het geslachtsregister noemt Juda en Tamar, onmisbare schakel om van Abraham bij Jezus te komen. Zo wordt deze geschiedenis, op eerste gezicht bizar, van groot belang binnen heilsgeschiedenis. De Kanaänitische Tamar heeft door vastberadenheid kinderen te krijgen, onbewust een hoger doel gediend, ervoor gezorgd dat Juda eer is toegevallen voorvader van zowel David als Jezus te worden.

Verbazend en bemoedigend hoe onze verhalen van rotzooien en schijnheiligheid hun plek krijgen in Bijbel. Want hoe zit het met ons? Hoe zit het in uw relatie? De omgang met seks, relaties? Hoe rein van hart en ogen bent u? Wat komt er allemaal  langs op jouw beeldscherm? Wij pakken het misschien iets gecultiveerder aan, zodat het niet zo opvalt of het niet zo erg lijkt. Maar ook christenen gaan vreemd, lichamelijk of geestelijk je closer weten met iemand anders dan je eigen man/vrouw. Schoonvader die seks heeft met schoondochter, incest gaat christelijke gezinnen ook niet voorbij… En hoe kan het dat je dag aan dag GTST wilt kijken? Of al die andere series op Netflix vol foute seks? Waarom voeden we ons zelf/kinderen met die troep? Denk je echt dat God je daarmee iets wilt leren over liefde en trouw? Of zijn tegenstander? In de verhalen van Genesis, te midden van de rotzooi, duikt God telkens op… Hoe zit dat in ons leven, te midden van onze rotzooi, met God? We hebben het zingend beleden :

Zie, heel mijn hart staat voor u open en wil o Heer uw tempel zijn.

Zingend gebeden : Doe intocht Heer in mijn gemoed!

Vervul ons hart, dat wij altijd ons aan uw liefde geven.

Laat ons het zout der aarde zijn, het licht der wereld klaar en rein.

Dus niet : leef maar raak, want God maakt alles wel goed; wel : God kent geen hopeloosheid, God laat niet los, maar gaat door.

Welke indruk zal Tamar hebben gekregen van Israel, de God van Israel? Haar man, haar zwagers, haar schoonvader, ze doen wat slecht is in de ogen van de HEER, onttrekken zich aan hun godsdienstige plichten, zo blijft ze arm en zonder toekomst, zonder hoop. Terwijl God wil dat zwakken en armen in zijn naam geholpen worden, zijn wil geschiedde. Maar in het begin gaat het mis en het blijft misgaan, bij Israel en bij ons. Welke indruk krijgen anderen van God als ze naar ons leven kijken? Laten we niet zo leven dat anderen alleen via list, via ongepast gedrag, toekomst zien in het leven. Adventstijd is begonnen, periode van inkeer, schuldbelijdenis, gebed. Hoe zal ik u ontvangen?!

Hoe kan jij in woord en daad toelevend naar Kerst niet alleen niet negatief zijn, maar ook tot zegen zijn voor mensen om je heen, meer dan het gewone, het gemiddelde te doen? Geloven in een nieuw begin voor onszelf en anderen. Om maximaal te leven zoals God van Jakob het wil. Met Gods hulp, want : Heil, geluk, wie Jakobs God wil bijstaan, die God ter hulpe riep.

Floris den Oudsten v.d.m.
predikant Gereformeerde Kerk Enter 
contactgegevens:
Rijssenseweg 11 7468 AA Enter
0547-381384

Stel je voor, je bent zo wanhopig dat jij je als hoer verkleedt om je schoonvader te verleiden seks met jou te hebben…

Stel je voor, je ontdekt dat je schoondochter zich als hoer heeft gedragen en zwanger is…

Stel je voor dat je ontdekt dat de hoer met wie je seks hebt gehad, je schoondochter bleek te zijn… en dat ze zwanger is… van jou.

Stel je voor, je ontdekt dat je als kind verwekt bent door je opa toen hij dacht seks te hebben met een hoer, nadat je oma was overleden en opa op weg was naar een feest.

Stel je voor dat dit verhaal in de Bijbel zou staan…

Stel je voor dat dit verhaal een sleutelverhaal is in de belofte van God om uit het nageslacht van Abraham de Messias geboren te laten worden…

Zoals de joden trots waren op hun titel ‘kinderen/zonen van Abraham’, zo is Jezus ‘zoon/kind van hoerige Tamar’, is de hoerige Tamar één van zijn moeders, zoals Abraham één van zijn vaders is…

Zo is Genesis 38 een bizar verhaal. Een verhaal dat vaak wordt overgeslagen bij het Bijbellezen, op de kinderkerk als het over Jozef gaat. Maar het verhaal kunnen we niet overslaan als we het geslachtsregister van Jezus lezen, als we alle verhalen in het Oude Testament lezen. Te beginnen bij Genesis, waar de verhalen van Abraham, Izak, Jakob en zonen vol haat, bedrog, schone schijn en seksuele uitspattingen zit. Wat heeft dit in Gods naam te maken met de geboorte van Jezus, met ons leven?

Zondag begint de Adventsperiode. Samen met de kinderen van de kinderkerk leven we toe naar Kerst. Dit jaar heeft het Kerstproject het thema ‘Volg de Ster’. We verdiepen ons in het geslachtsregister van Jezus, een gedeelte dat vaak wordt overgeslagen bij Bijbellezen. We lezen Matteüs 1 en ontdekken op een bijzondere manier Gods belofte in de geschiedenis van zijn volk.  Matteüs wil Gods trouw benadrukken. Drie keer veertien generaties noemt hij. In grote stappen brengt hij ons van Abraham naar David, van David naar de Babylonische ballingschap en tenslotte van Babylon naar Christus. Lucas doet ook zoiets, maar begint bij Adam, de geschiedenis van de mensheid. Maar bij Matteüs, de apostel voor de Joden, horen we de geschiedenis van Israël in een notendop. Gods volk werd uitverkoren om de Verlosser van de wereld voort te brengen.  Israël is het middel om Gods belofte waar te maken, om heel de wereld te zegenen en te laten leven zoals God wil. Jezus is de vervulling van Israël, zoon van Abraham, aartsvader en zoon van David, grote koning.

In dit geslachtsregister komen we naast de vele namen van mannen vijf namen van vrouwen voor. Op de vier adventszondagen zullen we stilstaan bij hun levensgeschiedenis. Allemaal hebben ze een verhaal dat het onwaarschijnlijk maakt dat ze in stamboom van Jezus staan. In ieder geval drie van de vijf zijn buitenlandse vrouwen (Tamar, Rachab, Ruth, misschien Batseba) en in verschillende verhalen komt grove zonde voor (Tamar, Rachab, Batseba). Het is bepaald niet een stamboom om jaloers op te zijn, verre van ideaal. Jezus is er één van een ongetrouwde tienermoeder… En in zijn stamboom zien we namen van bedrieger Jakob, hoerenloper/incestpleger Juda, hoerige Tamar, hoer Rachab, hoerenzoon Boaz, buitenlanders, David (daar kan je wel boek over schrijven…)

Zondag zoomen we in op een klein stukje uit het verhaal van Israel, het verhaal van Jakob, van Juda… Om ook te ontdekken dat onze verhalen van rotzooien en schijnheiligheid een plek krijgen in het verhaal van God.

Alle kinderen zijn van harte welkom in de kerk én in de kinderkerk. De komende vier weken is er elke zondag kinderkerk  voor de groepen 1-8, om zo met alle kinderen toe te leven naar Kerst.

Voor de allerkleinsten is er crèche in de kelder van Ons Centrum.

Floris den Oudsten v.d.m.
predikant Gereformeerde Kerk Enter 
contactgegevens:
Rijssenseweg 11 7468 AA Enter
0547-381384

Vroeger kampeerde ik vaak rond Koninginnedag met vrienden. We hadden een oude vouwwagen van één van onze ouders gekocht voor een kratje bier. Houtje, touwtje, dat soort werk. Als het maar voor een paar nachtjes de boel bij elkaar hield, het niet al te wankel was, dan waren we al snel tevreden.  Vertrouwden we er op dat de vouwwagen niet ‘s nachts de sloot in reed, we niet met tent en al de lucht ingingen.

Wat dit te maken heeft met Psalm 125 die we zondagmorgen lezen en het vertrouwen als we met God onderweg zijn?

Welkom in de kerk.

We herdenken zondag ook de overleden gemeenteleden uit het afgelopen kerkelijke jaar. In die stilte denken we ook aan hen van wie we de namen niet genoemd hebben, maar die korter of langer geleden zijn overleden.

En we noemen met blijdschap en dankbaarheid de namen van de kinderen die geboren zijn in het midden van onze gemeente. Daarbij denken we ook aan alle andere kinderen/(achter)kleinkinderen die in het afgelopen jaar zijn geboren. En ook aan alle kinderen die nooit het levenslicht hebben gezien omdat ze overleden in de moederschoot of niet geboren mochten worden…

Voor alle ouders met jonge kinderen die nu al zenuwachtig worden bij het idee dat er een stiltemoment zal zijn… Als we de doden gedenken hoeft er niet persé een doodse stilte te zijn, omdat juist ook het leven en de kinderen bij ons leven horen. Neem de kinderen gewoon mee naar de kerk, zodat de kinderen ook ‘leren’ dat we dit zo doen in de kerk…en we er thuis met ze over kunnen doorpraten.

Van harte welkom in de kerk. Voor de kinderen van de basisschool is er kinderkerk, voor de allerkleinsten is er crèche in de kelder van Ons Centrum. De familieleden van de overleden gemeenteleden kunnen na de dienst een steentje en roos voor in de kerk ophalen. Voor hen en voor iedereen die zich verbonden weten met de overledenen in het afgelopen jaar is er in Ons Centrum de mogelijkheid om elkaar te ontmoeten onder het genot van een kopje koffie.

Geniet thuis alvast van dit prachtige lied ‘Een weg naar U’ van Sela dat zondagmorgen gezongen zal worden door Simone ten Brinken, begeleid door Marleen den Oudsten op de piano.

Na de spannende scene op de dorsvloer, midden in de nacht, wordt het morgen. Maar voordat het licht wordt, stuurt Boaz Ruth naar huis, want hij wilde niet dat bekend werd dat ze op de dorsvloer was geweest. Terwijl Ruth naar huis gaat en alles vertelt aan Naomi, gaat Boaz naar de stad. Terwijl Naomi tegen Ruth zegt : ‘Blijf hier dan maar rustig wachten tot je weet hoe het afloopt, mijn dochter, want ik weet zeker dat deze man niet zal rusten voordat hij de zaak geregeld heeft.’ …lezen wij in Ruth 4 verder hoe Boaz verder handelt als hij in de stad is aangekomen….

Terwijl Naomi en Ruth in afwachting waren van wat zou gebeuren, was Boaz intussen inderdaad al naar poort gegaan. Geen woorden, of niet alleen woorden, maar ook daden. Boaz, een rechtvaardige, man van Woord en Daad.

Bij de poort treft Boaz meneer ‘Dinges’, of hoe u ook heet / zijn naam is niet van belang. Natuurlijk kende Boaz deze meneer, zo groot was Bethlehem niet, maar zijn naam wordt niet genoemd, is niet van belang, niet belangrijk. Meneer ‘Dinges’ verdient geen naam, omdat hij de naam van de overledene niet in stand wil houden. Hij die de dode geen naam gunt, wordt zelf, als levende, geen naam gegund. Meneer ‘Dinges’ is daarom gedoemd anoniem te blijven. Boaz ontmaskert de losser als loser. Wel woorden, maar geen daden. Als iemand die wel er op uit was om eigen bezit te vergroten, maar niet bereid was om zijn bezit te delen. Want dat zou de consequentie kunnen zijn van trouwen met Ruth: de geboorte van een zoon als levende erfgenaam van de overleden Machlon. Er was de mogelijkheid dat het hem nadeel zou gaan opleveren, en hij wordt bang voor vermogensverlies. Zolang het hem weinig/niets kost, wil hij wel als losser optreden, goede naam maken, vooraan staan. Wanneer zijn eigen positie in gevaar komt en het zelfs een huwelijk tot gevolg moet hebben, krabbelt hij terug, haakt hij af. Extra reden om zijn naam maar te verzwijgen. Waar Boaz als held van vermogen het verhaal werd ingeschreven, daar dwarrelt ‘Dinges’ uit het verhaal weg, blijft voor eeuwig naamloos.

Tegelijk herkenbaar: vroom eigenbelang…. De mond vol met mooie woorden over naastenliefde, maar de praktijk…ikke, ikke, ikke… Laten we maar niet te snel denken dat we daar zelf geen last van hebben. Het gewone doen, dat willen we nog wel. Maar meer dan het gewone, een echt offer brengen, iets missen? Mag voor anderen zorgen mij iets kosten? Mag je inzetten voor de goede zaak ten koste gaan van een stukje ‘ik’? Of nog scherper : mag het ook het risico bevatten dat alles wat van jou is van een ander wordt? Of is toch altijd mijn welbegrepen eigenbelang beslissend? Mooie sier maken, vooraan staan, naam maken, alleen ten koste van anderen? Geloven we dat echt : als je liefde deelt, dat het altijd meer wordt? Zo richting Kerst, tijdens Advent, periode van inkeer, ontmoeten we Boaz die ons confronteert met onszelf. Doen wij wat wij zeggen, zingen, met mond belijden? Als iemand toevallig in ons leven komt… Als we geroepen worden om een ander te dienen, in kerk en samenleving…

Met die vragen is Boaz helemaal niet mee bezig. Kenmerk van een rechtvaardige: die houdt eigen rijkdom niet voor zichzelf. Boaz dient God met zijn geld, Gods geld. Want, is het jouw geld van jou of van God? Paulus schrijft : Wie denkt u dat u bent? Bezit u ook maar iets dat u niet geschonken is? Alles is u geschonken, dus waarom schept u dan op alsof u het zelf verworven hebt? (1 Korinte 4:7) Koste wat het kost wil hij Naomi en Ruth helpen, werkelijk  toekomst geven, ze bevrijden van armoede. Eerder zagen we : dat doet Boaz niet minimalistisch, nu op het naïeve af, ook als het zijn eigen naam en bezit zou kosten. Wat je wel/niet denkt van die andere losser, Boaz’ rechtvaardigheid stijgt daar ver boven uit. Hij koopt het land wat van Elimelech was. Maar hij koopt ook Ruth, zodat ze niet het risico loopt als slavin bij die andere losser aan het werk te moeten. Zorgt ervoor dat voor Elimelechs familie een plaats blijft om te leven en hun naam niet vergeten wordt. Zijn inzet wordt beloond,  Boaz’ risico van naamloosheid heeft goed uitgepakt, want wie kent Boaz niet?

Wij hoeven niet roekeloos te zijn, maar ‘wie niet waagt, wie niet wint’… Boaz nam bewust risico’s, niet om er zelf beter van te worden, maar om God én medemens te dienen. Dat had ten koste kunnen gaan van zichzelf!

Veel mensen kijken aan het eind van het jaar wat ze nog kunnen missen en schenken nog wat extra aan het goede doel, ook omdat de Belastingdienst niet ieders grootste vriend is. Dat is heel goed, prachtig dat het belastingtechnisch wordt aangemoedigd! Maar durven we ook straks in januari in onze buidel te tasten als iemand toevallig op onze akker/weg komt? Als Actie Kerkbalans start?

De schoen wordt in het verhaal als bevestiging gebruikt, zoals water bij de doop, als teken en zegel, waar en zeker. De doop is voor ons de garantie, extra bevestiging, dat God je persoonlijk kent. Als jouw naam in één adem wordt genoemd met Gods naam : Vader, Zoon en Geest. Want ook al zijn we net zo rechtvaardig als Boaz, toch kunnen we door het leven gaan als anonieme meneer/mevrouw ‘Dinges’, kan je naam verdwijnen, uitsterven. Hoe heette die ook al weer? Zal ons overlijden niet het journaal halen. Maar wij zijn bij God niet naamloos, onze namen zijn in zijn boek opgeschreven. Waar mensen soms de (foute?) gewoonte hebben om bij het overlijden de naam door te strepen op de kalender, je bent er niet meer, je naam wordt doorgestreept, zo niet bij God.

Wie overwint, zal bekleed worden met witte kleren en Ik zal zijn naam beslist niet uitwissen uit het boek des levens, maar Ik zal zijn naam belijden voor Mijn Vader en voor Zijn engelen. (Openb.3:5) Maar dan moet je wel rechtvaardig zijn in Gods ogen, anders is het God zelf die je naam uitwist. Laat hen uitgewist worden uit het boek des levens, laat hen bij de rechtvaardigen niet opgeschreven worden. (Ps. 69:29) Voor de duidelijkheid: wel/niet rechtvaardige zijn wordt niet bepaald door wel/niet naar de kerk gaan. Wel/niet naar de kerk gaan bepaald wel grotendeels of je als rechtvaardige leeft… als het goed is… Omdat je daar in de spiegel van Woord en Sacrament Gods liefde ziet en proeft. Omdat je daar de Rechtvaardige ontmoet, niet alleen voorbeeld, maar ook Losser… Die Mens die net als Boaz zijn eigen positie opgaf, oog en hart had voor iedereen. Zichzelf opofferde om ons werkelijke levensvreugde te schenken.

Naast teken en zegel, de schoen, wordt ook Gods zegen uitgesproken in vss. 11-12, De HEER, God die is, zal zijn, die je blijft tegenkomen, wordt erbij gehaald: De HEER geve dat Ruth zal zijn als Rachel en Lea. Deze Moabitische vrouw speelt cruciale rol in geschiedenis van Israël, vanwege het kind dat ze zal baren, stammoeder van Jezus. Ruth is niet beschaamd uitgekomen toen ze haar geloof beleed in God van Israël. De zegen van Abraham, via Izak, Jakob, Jozef heeft Ruth en Boaz bereikt en gaat verder. Ruth laat zien hoe toevallig…God alles leidt. Leven zoals Boaz en Ruth loont dus. God verbindt er zijn zegen aan.

Aan het slot verdwijnt Ruth naar achtergrond, nadat ze is vrijgekocht en gezegend vanwege haar toewijding aan Noami. Op de achtergrond of niet, ze is er de oorzaak van dat Naomi weer kan lachen. Door geloof, hoop en liefde van Ruth is ze boven de hopeloze situatie uitgetild. Het Bijbelboek/verhaal begon hopeloos, zonder verwachting. Brood en kinderen was Naomi kwijtgeraakt, maar krijgt ze van God terug. Zal ik nog een kind? Alles wat haar tegenviel had niet het laatste woord, ook niet haar eigen verbittering. De naamsverandering van Naomi blijkt achteraf geheel onterecht. God die eerst haar Tegenstander was, haar bitterheid en kwaad had aangedaan, haar leek los te laten, liet vallen als baksteen, is de God die niet loslaat, nooit, die nu haar toekomst opent… God is vele malen groter dan onze problemen, maar God werkt vaak door gewone mensen, toevallig. Leeg en verbitterd keerde ze terug, aan het eind van het verhaal neemt ze het kind van Boaz en Ruth op schoot. Teken van Gods trouw, Naomi met haar kleinzoon, kind van God gegeven. Obed als nieuwe losser van Naomi, oude dag voorziening, stelt de toekomst van zijn (groot)ouders veilig.

Maar het verhaal van Ruth is groter, als brug tussen de chaos zonder koning en koning David, man naar Gods hart. Gods trouw is geen particuliere trouw, geen privébezit, geschonken alleen aan deze familie. Het verhaal heeft open einde, de wereld in, naar David, naar koning Saul, die einde maakt aan Richterentijd, periode dat iedereen deed wat goed was in eigen oog. Opstapje naar man van Gods hart, naar de geboorte van het Kind in wie God zijn welbehagen heeft. God trekt zich het lot van Israël, van heidenen, van de wereld aan.

Tot slot : het geslachtsregister bevat opvallende namen, in Advent horen we meer hierover…  Over de moeder van Boaz, Rachab, de hoer van Jericho. Waardoor we ook meer gaan begrijpen dat hoerenzoon Boaz wilde voorkomen dat Ruth als ‘de hoer van Moab’ over de tong zou gaan. Beseffen we nog meer dat dit verhaal van Naomi, Ruth en Boaz, hoe mooi het ook kan klinken, een rauw verhaal van beproevingen en zorgen is, onzekerheid voor morgen. Maar ook dat het toekomst heeft, want bij David, Bethlehem gaan er wel belletjes rinkelen. Met Kerst lezen we hoe God voor de hele mensheid de toekomst veilig stelt, als een ver familielid wordt geboren…Jezus de Christus, losser, verlosser. Voor nu, laten we het met elkaar maar zingen, in gebrokenheid en kwetsbaarheid van het leven.

Stil, mijn ziel wees stil, en wees niet bang voor de onzekerheid van morgen.
God, omgeeft je steeds,
Hij is er bij, in je beproevingen en zorgen.
God, U bent mijn God en ik vertrouw op U en zal niet wankelen
Vredevorst vernieuw een vaste geest binnen in mij die rust in U alleen


Floris den Oudsten v.d.m.
predikant Gereformeerde Kerk Enter 

Na spannende scene op de dorsvloer, midden in de nacht, wordt het morgen. Maar voordat het licht wordt, stuurt Boaz Ruth naar huis, want hij wilde niet dat bekend werd dat ze op de dorsvloer was geweest. Terwijl Ruth naar huis gaat en alles vertelt aan Naomi, gaat Boaz naar de stad. Terwijl Naomi tegen Ruth zegt : ‘Blijf hier dan maar rustig wachten tot je weet hoe het afloopt, mijn dochter, want ik weet zeker dat deze man niet zal rusten voordat hij de zaak geregeld heeft.’ …lezen wij zondagmorgen verder hoe Boaz verder handelt als hij in de stad is aangekomen…. Bij poort treft Boaz ‘meneer dinges’, of hoe u ook heet / zijn naam is niet van belang. Natuurlijk kende Boaz deze meneer, zo groot was Bethlehem niet, maar zijn naam wordt niet genoemd, is niet van belang, niet belangrijk. Boaz ontmaskert de losser als loser. Wel woorden, maar geen daden. Als iemand die er wel op uit was om zijn eigen bezit te vergroten, maar niet bereid was om zijn bezit te delen. Want dat zou de consequentie kunnen zijn van het trouwen met Ruth: de geboorte van een zoon als levende erfgenaam van de overleden Machlon. Er was een mogelijkheid dat het hem nadeel zou gaan opleveren, hij wordt bang voor vermogensverlies. Zolang het hem weinig/niets kost, wil hij wel als losser optreden, goede naam maken, vooraan staan. Wanneer zijn eigen positie in gevaar komt  en het zelfs een huwelijk tot gevolg moet hebben, krabbelt hij terug, haakt hij af. Waar Boaz als held van vermogen het verhaal werd ingeschreven, daar dwarrelt ‘Dinges’ uit het verhaal weg, blijft voor eeuwig naamloos.

Tegelijk wel herkenbaar: vroom eigenbelang….

Laten we maar niet te snel denken dat we daar zelf geen last van hebben. Het gewone doen, dat willen we nog wel, maar meer dan het gewone, een echt offer brengen, iets missen? Mag voor anderen zorgen mij iets kosten? Mag je inzetten voor de goede zaak ten koste gaan van een stukje ‘ik’? Of nog scherper : mag het ook het risico bevatten dat alles wat van jou is van een ander wordt? Of is toch altijd mijn welbegrepen eigenbelang beslissend?  Mooie sier maken, vooraan staan, naam maken, alleen ten koste van anderen? Geloven we dat echt : als je liefde deelt, dat het altijd meer wordt? En wat dat met een spuitbus slagroom te maken heeft?!

Welkom zondagmorgen in de kerk. In het bijzonder de kinderen met hun Schoenendoos die ze voor in de kerk mogen neerzetten. Voor de kinderen is er kinderkerk, voor de allerkleinsten crèche in de kelder van Ons Centrum.

We zingen ook prachtige liederen met elkaar zoals


Daarom bidden wij :

Tienduizend redenen –

Floris den Oudsten v.d.m.
predikant Gereformeerde Kerk Enter 


Halloween is waarschijnlijk ontstaan bij de Kelten, al heel lang geleden. Bij de Kelten begon het nieuwe jaar op 1 november, dus 31 oktober was oudejaarsdag. Men geloofde dat tijdens de oudejaarsnacht de geesten van de gestorvenen van dat jaar weer tot leven kwamen om te proberen een levend lichaam in bezit te nemen voor het volgende jaar. Uit angst voor de boze geesten droegen de Kelten maskers, om hen af te schrikken en verkleedden ze zichzelf als geest.

Later vermengde Halloween zich met een christelijk gebruik, namelijk Allerheiligen en Allerzielen. Op Allerheiligen en Allerzielen werden (en worden) de overleden heiligen en gestorvenen herdacht. De naam Halloween komt van All Hallow’s eve(ning), allerheiligenavond dus. Deze avond (31 oktober) stond in het teken van de voorbereiding voor de feesten. Het bezoeken van kerkhoven en het branden van kaarsen hoorden hier ook bij.

Nog weer later werd Halloween steeds meer een puur wereldlijk feest in Engeland. In de negentiende eeuw werd Halloween in Amerika geïntroduceerd door Engelse, Schotse en Ierse immigranten. Het werd vooral een kinderfeest. Verschillende onderdelen van het eeuwenoude Keltische feest zijn nog steeds zichtbaar in moderne Halloweenfeesten. Sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw neemt de populariteit van het feest onder volwassenen toe. Sindsdien is het feest ook naar Nederland (en andere landen in Europa) overgewaaid. Veel mensen vinden Halloween ‘gewoon een leuk griezelfeest’, wat een kick geeft.

Griezelen is in, het kwaad en de dood blijkbaar iets om mee te spelen… De grenzen worden steeds meer verlegd, het moet steeds griezeliger en spannender : hoe gekker, hoe beter. Opvallend is dat Nederlanders zich terecht verzetten tegen de geweldsverheerlijking van IS, maar dezelfde praktijken toejuichen tijdens Halloweenparties. Zonder afgehakte ledematen en het zogenaamd verbranden van mensen is het maar soft…

Daarnaast is het goed om te beseffen dat Halloween ook vandaag wel degelijk een occulte kant heeft. Het is namelijk één van de belangrijkste feesten van wicca’s en satanisten, waarbij veel geesten worden opgeroepen en de doden worden vereerd als gidsen. Ook geloven satanisten dat de duivel op Halloween op zijn krachtigst is. Met deze realiteit van geesten en duivels wordt openlijk geflirt op evenementen. Denk aan de attractie ‘Devil’s Church’ in Heksendoorn.

Halloween heeft voor de meeste mensen geen geestelijke inhoud. Toch kan het vieren van Halloween wel gevolgen hebben. De nadruk die met Halloween ligt op duisternis, heksen, dood, geraamtes, bloed, etc. kan met name bij kinderen angst teweegbrengen. Dit kan diep en langdurig doorwerken in de psyche van kinderen. Maar kinderen kunnen ook doodsbang worden van spooktochten. Ik weet van een spooktocht op een christelijke kamp waarna meerdere kinderen naar een psycholoog moesten om van hun angsten af te komen… En dat terwijl de Heer Jezus kinderen juist wil leren dat ze veilig zijn bij Hem en dat Hij sterker is dan alle geestelijke machten!

De wereld van geesten wordt met Halloween voorgesteld als iets grappigs, als iets waar je mee kunt spelen. God maakte mensen met een geest, ziel en lichaam en daarom is contact met geesten inderdaad mogelijk, maar God bedoelde dat we met Hem zouden leven – niet met geesten uit het dodenrijk. Door Halloween te vieren als een kinderfeest lijkt het een onschuldige bezigheid. En de meeste mensen die Halloween vieren zijn ook niet actief bezig met het zoeken van contact met geesten. Toch is die geestelijke kant wel degelijk aanwezig. Halloween leidt de aandacht af van Degene die alle duistere geesten overwonnen heeft. Jezus Christus heeft de dood en alle demonen overwonnen, en Hij is degene die telkens weer zegt: ‘Wees niet bang.’ (voor meer info over Halloween, klik hier)

We lezen Matteus 14 : 22-33 (NBV)

Als je het in het Engels leest, dan lijkt het wel een horror-verhaal : dead of night / panick / ghost / screamed with terror / frightened / afraid Je ziet het ook bijna voor je : Jezus als schim, als spook, zwevend over het water. De leerlingen in paniek, die het uitschreeuwen van doodsangst. Petrus die op het water loopt en er in weg zakt, kleingelovig wordt genoemd… Een horrorverhaal, maar ook een bemoedigend verhaal voor veel christenen. Het beschrijft het geloofsleven, of het klein-geloofsleven, van zo velen… Het leven met geloof gemixt met angst en twijfel. Het typeert de leerlingen toen, maar welke volgeling van Jezus herkent zich er vandaag de dag niet in?

Dit verhaal beschrijft hoe onze wereld, ons leven, er uit ziet. Wij zijn als de leerlingen in de boot. De leerlingen hadden al zoveel gezien van Jezus’ macht. Ze hadden zijn onderwijs gehoord en baden zijn gebed aan hen geleerd. Maar nu hadden ze het niet meer. Een aantal van hen was visser van beroep, die waren echt wel wat gewend. Maar deze nacht ging het niet, ze kwamen maar niet vooruit, het werkte niet. Zo ook wij vaak in onze wereld. We hebben veel gezien, meegemaakt, gehoord. Maar we zijn nog steeds niet in staat om veel dingen te doen die er echt toe doen. We hebben indrukwekkende machines gemaakt om oorlog te voeren, maar niemand is het nog gelukt om iets te maken om vrede te krijgen. We kunnen mensen op de maan krijgen, denken eten te kunnen verbouwen op Mars, maar het lukt ons niet om alle mensen op onze planeet van eten te voorzien. We reizen de hele wereld over en zijn onder de indruk van wat we zien en horen, maar we hebben zo vaak geen oog en oor voor het leed van mensen, heel concreet en dichtbij.

En dan komt daar, in het holst van de nacht, in een storm, een vreemd iets aan. Het lijkt een mens, maar het loopt over water. Er zijn mensen die denken dat je in spoken gelooft, fabeltjes, als je zegt dat je gelooft in Jezus. Anderen vragen zich af waarom je zou geloven, als weldenkend mens. Wat heeft Jezus met ons leven heeft te maken en met onze problemen… Zelfs veel christenen die in Jezus geloven, weten niet wat ze nu echt van Hem moeten verwachten. Jezus schijnt het onmogelijk te kunnen doen. En het zou mooi zijn als we op Hem lijken, maar verder… Sommigen gaan daadwerkelijk op weg om net als Jezus met geloof, hoop en liefde mensen te vertellen over Gods Koninkrijk, de genade en vrede van God te laten ervaren. Maar ook dan kan je zomaar naar de golven kijken, door de stormen worden afgeleid, je eenzaam voelen in het geweld van deze wereld.

Dat is denk ik wat vaak gebeurd als we met onze beste bedoelingen het goede proberen te doen in deze wereld die zo vaak van God los lijkt te zijn geraakt. Dan hebben we maar één ding nodig : Jezus’ stem die ons aanspreekt en bemoedigt. Blijf kalm, ik ben het, wees niet bang! Kleingelovige, waarom heb je getwijfeld?

Lopen over water is niet iets wat hoort bij het christelijke leven. Toen Paulus schipbreuk leed, zei hij niet : geloof in God en dan lopen we over het water naar de vaste wal. Toch bevat het een grote les voor het leven van elke christen. Wat doe je als het stormt, als je twijfelt, als je dreigt weg te zinken?! Telkens weer vraagt Jezus zijn leerlingen te doen wat onmogelijk lijkt. Het onmogelijke is : echt op Jezus vertrouwen, alleen op Jezus vertrouwen, altijd en overal. Ook als het stormt, je dreigt weg te zinken in de golven, je kopje ondergaat… Het lijkt zo simpel, Jezus echt vertrouwen, geloven wat hij zegt, maar hoe kunnen we ooit doen wat Jezus van ons vraagt? Geloven is een kwestie van oefenen, van volhouden, volharden, van het goede doen in het leven van alledag.
En dan leven wij in de tijd van Halloween. De tijd dat er van alles en nog wat te zien is in kinderfilms over geesten enzo. Hoe ga je daar als christen mee om, met Halloween, geesten, glaasje draaien, horrorfilms?

Geesten bestaan. De Bijbel spreekt over engelen en boze geesten. De aanvoerder van de boze geesten is de duivel. God is er heel duidelijk over dat er geen contact gemaakt mag worden met de wereld van geesten en overledenen. We mogen alleen Hem raadplegen. Bovendien is het heel gevaarlijk. Een jongere schreef : Ik weet en heb gezien wat spookie dingen met mensen doet…!! Zorg dat je er ver vandaan blijft!!!

Deze geestelijke werkelijkheid wil niet zeggen dat iemand die meedoet aan Halloween meteen belast wordt met boze geesten. Wel zegt de Bijbel dat de duivel rondgaat om mensen te verslinden. Het maakt hem niet zoveel uit op welke manier je je inlaat met de duisternis, maar besef dat hij alles aangrijpt om vat op je te krijgen. Een christen weet dat de duivel geen ‘speelgoed’ is. De duivel vindt het prachtig als je hem zo ziet, maar ondertussen probeert hij je daarmee in contact te brengen met hemzelf.

De dood hoort niet bij Gods goede schepping, het is een vijand. Wij zijn bedoeld voor het leven, dat vieren we. Hoe kun je het als christen dan leuk vinden om te griezelen met skeletten, bloed en grafstenen?

Halloween speelt in op de angstgevoelens van mensen. Angst is een geliefd wapen van de satan. Angst past niet bij God : de Liefde, God, drijft juist de angst uit ons (1 Joh. 4:18). Jezus is gekomen om mensen te bevrijden van angst. Als je Hem volgt, hoef je daarom niet bang te zijn voor geesten, de duivel en de dood. De duivel doet nog zijn best om mensen van God af te trekken en weg te houden, maar Jezus heeft het kwaad definitief overwonnen.

God is licht. Bij God hoort alles wat goed en zuiver is. Hij wil je leven, liefde en vrede geven. Je mag je veilig weten bij Hem. Licht en duisternis horen niet bij elkaar, ze kunnen niet samengaan. Daarom moeten ook de volgelingen van Jezus heel duidelijk zijn: zij leven in het licht en niet in de duisternis. Zij moeten zich niet bezighouden met kwade dingen en de dood. Mag je dan niet leuk en onschuldig griezelen? Ergens een kick van krijgen is niet verkeerd. Maar dingen die met de dood en met geesten te maken hebben, mag je niet voor de kick gebruiken. De duivel heeft dan een kans om bij je binnen te komen. Je bent gemaakt om goede gevoelens en een zuivere fantasie te hebben, zonder angst. Daarom : blijf dicht bij Jezus, wandel in het licht, leef met zijn Goede Geest, vertrouw op Zijn macht, levenskracht.

Natuurlijk, net als Petrus kijken wij vaak naar de golven, zijn we onder de indruk van de storm, voelen we hoe sterk de wind is. Denken we vaak dat het onmogelijk is : echt op Jezus vertrouwen, lopen op water… Maar Jezus daagt ons uit : Kom maar, kijk maar naar mij, pak mijn hand maar. Het is zo simpel dat velen het te simpel vinden, er niet eens aan beginnen. Daarom wil ik je uitdagen om het maar te gaan proberen. Houd je ogen op Jezus gericht, pak zijn uitgestrekte hand, hoor wat Jezus zegt : Blijf kalm, ik ben het, wees niet bang!

Ik weet niet of jij weleens spoken ziet, geesten oproept, soms heel bang bent. Ik weet wel dat als je goed kijkt, dat je dan geen spook, maar Jezus ziet. En als je bij Jezus bent, dat je dan beseft : Hij is Gods Zoon! Dan kan je als kleingelovige groeien in geloof, hoop en liefde. Kan je je het ook in de tijd van Halloween uitzingen:

Glorie aan God, Jezus Overwinnaar, over zonde, dood en pijn!

Nu jaagt de dood geen angst meer aan!

Wie in geloof op Jezus ziet, die vreest voor dood en duivel niet!

De hele dienst is terug te luisteren/kijken.

We zongen in deze dienst onder andere :


Halloween, wat vind je daarvan?

– Interessant, ik houd wel van spanning

– Eng, ik blijf er ver vandaan

– Ik maak me er niet druk om

Ik ben benieuwd naar je reactie, ga hier (ouderen poll)  (jongeren poll klik hier)naar de poll voor zondagmorgen.

Het halloweenevenement Screams in Avonturenpark Hellendoorn wordt steeds grimmiger en angstaanjagender. Het was dit jaar heftiger dan ooit, aldus de directeur in de Tubantia. Daarin lijkt hij gelijk te hebben, want in hetzelfde artikel zegt een tiener “het leek me leuk en gezellig, maar dat is het helemaal niet.”

Wat moeten wij als christenen met Halloween, Heksendoorn, met geesten, horrors, spooktochten?

In de Bijbel staan ook horrorverhalen. Als je Matteus 14:22-33 in het Engels leest, dan valt het je gelijk op. Het gaat over dead of night, panick, ghost, screamed with terror, frightened, afraid. De leerlingen zien Jezus voor een spook aan. Maar als ze goed kijken zien ze iets anders. Zo is het denk ik ook met veel onschuldige, ogenschijnlijk gezellige dingen. Als je beter kijkt, zie je iets anders, kan het je bang maken. Het lijkt misschien leuk en gezellig, maar dat is het helemaal niet. Laat de Bijbel toevallig een oplossing hebben voor al onze soorten van angst…

Welkom zondagmorgen in de kerk om samen stil te staan bij de wereld van Halloween en om te zien hoe Jezus op ons toe komt lopen als was het een spook. Maar dat we niet bang hoeven te zijn…

We zullen met elkaar prachtige psalmen, gezangen en nieuwe liederen zingen over het leven, het licht, de glorie aan God en Jezus als Overwinnaar.

Voor de allerkleinsten is er crèche in de kelder van Ons Centrum, voor de kinderen van de basisschool is er kinderkerk.

Voor wie meer wil lezen over de achtergrond van Halloween, klik hier.

We zingen onder andere :

Floris den Oudsten v.d.m.
predikant Gereformeerde Kerk Enter 

Wat mij opvalt in Ruth 3 is dat Naomi initiatief neemt. Naomi begint over een huwelijksvoorstel voor haar schoondochter Ruth. Na het initiatief van Ruth om naar de akker te gaan, komt nu Naomi in actie. Zijn bij de verbitterde Naomi de ogen geopend door alle zegeningen?  Ziet ze nu weer Gods goedheid i.p.v. het kwaad door God aangedaan? Van een in zichzelf gekeerde verbitterde vrouw, richt ze zich nu op en kijkt naar de toekomst. Niet alleen haar toekomst, maar ook die van haar schoondochter Ruth. Wat als ze overlijdt, hoe moet het dan verder met Ruth? Ze is vreemdeling, buitenlandse, Moabitisch, weduwe, onbeschermd… De verschillende vertalingen verwoorden het allemaal anders. Zou ik geen plaats van rust voor je zoeken, waar het je goed zal gaan? (Herziene Statenvertaling) / Mijn dochter, zal ik niet een thuis voor je zoeken waar het je goed zal gaan? (Nieuwe Bijbelvertaling) / Ik zou graag willen dat je een man had en kinderen. (Bijbel in Gewone  Taal). Naomo denkt aan een thuis, rust, veiligheid bij een man, de zegen van kinderen, een plek waar het je goed zal gaan. Naomi komt in actie om haar eerdere wens aan Ruth en Orpa te vervullen : Moge de HEER er voor zorgen dat jullie geborgenheid vinden in het huis van een man. Naomi, als instrument in hand van de HEER, het kan verkeren…

Wat Naomi dan aan Ruth voorstelt… Ga lekker in bad, zorg dat je er mooi en aantrekkelijk uitziet en dat je lekker ruikt. Alsof ze naar een bruiloft gaat. Wrijf je in met olie : als teken dat de rouwperiode is afgesloten. Je weer beschikbaar bent voor een huwelijk. Geen Boer zoekt Vrouw, maar Vrouw zoekt Boer. Ruth moet zich aanbieden.  Zoals een vrouw zich aanbiedt aan een man. En zoals gewoon in een cultuur waar de ouders het voor het zeggen hebben, Ruth stribbelt niet tegen “Ik zal doen wat u zegt”. Is Ruth ineens passief, onderdanig, die precies doet wat er van haar gevraagd wordt? De ideale schoondochter?

Of is Ruth meer een golddigger? Iiemand die voornamelijk in het geld van haar partner geïnteresseerd is en in de mogelijkheden die het haar biedt. Op zoek naar een suikeroom? Wel zin in een pleziertje? Dan is Boaz de ideale kandidaat : een stuk ouder, rijker en belangrijk/machtig. En Ruth was ook nog eens een Moabitische. En de vrouwen van Moab hadden op seksueel gebied niet zo’n goede reputatie in Israël… (Leviticus 25:1-2)

Hoe Naomi dan ook verder gaat… Ga naar hem toe, sla de deken aan zijn voeteneinde terug en ga daar liggen. Boaz zal je dan wel vertellen wat je moet doen… Wat vinden we van dit voorstel van Naomi?! Zeg je dat als ouders als je dochter op zoek is naar een man?

Ruth wordt door haar schoonmoeder naar Boaz toe gestuurd om hem te verleiden met haar te trouwen. Niet om rechtstreeks aan Boaz te vragen of hij Naomi en Ruth wil lossen. Die vraag is Ruths eigen initiatief. Onduidelijk is of Naomi echt uit is op een seksuele ontmoeting in de nacht, maar de seksuele omgang tussen Ruth en Boaz wordt op zijn minst gesuggereerd.

Hoe zal Ruth zich gevoeld hebben, wat zal ze gedacht hebben? Ongetwijfeld zal het een spannende en onzekere stap zijn geweest, die Ruth op verzoek van haar schoonmoeder zette. Deze gevoelens van onzekerheid, wachten, leven tussen hoop en vrees zijn herkenbaar in onze tijd, lijkt mij. Niet alleen onze boeren maken zich zorgen over de toekomst…

Naomi vertrouwt blijkbaar Boaz dat het goed komt. En Ruth vertrouwt Naomi en ze doet wat Naomi haar opdraagt. Maar wat zal Ruth gedacht hebben? A zeggen is 1, B doen is 2… Want het is nog wel steeds de Richterentijd. De tijd dat iedereen deed wat goed was in eigen oog. Een tijd zonder moreel kompas, als het aankomt op man-vrouw verhoudingen.  De afschuwelijke verhalen waar het Richterenboek mee afsluit, spreken boekdelen. Er is geen enkele garantie op hoe dit zal gaan aflopen… Is het een vertrouwen op de HEER? De : Ik was, ben en zal er zijn? ‘k Stel mijn vertrouwen op de HEER mijn God, want in zijn hand ligt heel mijn levenslot. Of is ze al stiekem verliefd op Boaz?

Opvallend is dat de belangrijke Boaz aanwezig is op de dorsvloer, de stoffige werkvloer. Is hij als directeur niet bang voor vieze handen? Of is hij er als bewaker tegen dieven en dieren of vanwege het oogstfeest? Hoe dan ook, hij is er en eet, drinkt en wordt vrolijk, elementen die aan een feest doen denken. Dus eet je brood met vreugde, drink met een vrolijk hart je wijn. God ziet alles wat je doet allang met welbehagen aan. Draag altijd vrolijke kleren, kies een feestelijke geur. Geniet van het leven met de vrouw die je bemint. (Prediker 9:7-9)

Drie dingen hangen samen: eten en drinken, je goed kleden en lekker ruiken, en seksueel genot. De eerste twee worden nadrukkelijk genoemd in Ruth 3. Een aanwijzing dat het derde ook aanwezig is.

Als zijn hart vrolijk is…gaat Boaz slapen. Ruth komt en slaat Boaz’ deken aan het voeteneinde terug. Wat gebeurt daar precies op de dorsvloer tussen Boaz en Ruth? Is het een, weliswaar verhulde, seksscene, of een verhaal over twee buitengewoon reine mensen? De meningen lopen op dit punt uiteen tussen deze twee uitersten. In het Nederlands klinkt het misschien vrij onschuldig, maar in het Hebreeuws heeft ‘het kleed opslaan’ / “ontdekken” van zijn voeteneind absoluut een seksuele bijbetekenis, dat je naast iemand gaat liggen…  En naast iemand liggen/rusten, kan seksuele gemeenschap betekenen. Wilt u me bij u nemen? Uw vleugels over mij spreiden? Dat kan je ook anders opvatten…

Het lijkt meer een overrompeling dan een huwelijksaanzoek, daar in het donkerste van de nacht op de dorsvloer. De woordkeus is dubbelzinnig, het woord voor ‘voet’ kan je ook anders vertalen. De handelingen roepen onherroepelijk bepaalde beelden op. Werkwoorden die in het Hebreeuws veelvuldig worden gebruikt om seksuele gemeenschap mee aan te duiden. Ik zeg niet dat het gebeurd, maar de schrijver had ook andere woorden kunnen gebruiken waardoor deze gedachten niet wakker worden geroepen…

Als Boaz wakker schrikt en ontdekt dat Ruth aan zijn voeten ligt dan reageert hij vrij bijzonder. Als er een bloedmooie vrouw, lekker ruikend, mooie kleren aan bij Boaz in bed kruipt dan zegt hij : Moge de HEER je zegenen… Zou dat ook jouw reactie zijn? In onze tijd liggen ze niet letterlijk aan onze voeten,  maar verschijnen ze op onze beeldschermen, op onze mobieltjes, in de app. Of overrompelen ze je op je werk, bij het uitgaan, … En wat is dan jouw reactie?

Boaz is de oudere man, Ruth de jongere vrouw. Ruth noemt zich dienares, geen slavin, maar huwbare vrouw. Boaz belooft te doen wat Ruth van hem vraagt. Zoals Ruth deed wat Naomi van haar vroeg. Boaz zegent Ruth, is een zegenrijk persoon.

Boaz is sterk, bovennatuurlijk? Hij bezwijkt niet voor zijn gevoelens, de seksuele verleidingen. Boaz is ook eerlijk : er is nog iemand anders die kan helpen. Hij gaat niet voor eigen belang, niet in bed, niet in zaken doen. Boaz reageert positief op Ruth en maakt geen misbruik van haar kwetsbare positie. Boaz wil zijn plicht tegenover Naomi en de inzettingen van de HEER nakomen. Dat is zijn motivatie. Hij neemt zijn verantwoordelijkheid en doet het goede voor Ruth, Naomi, en Elimelech. Hij bewijst trouw aan de levenden en aan de doden. Boaz eerbiedigt de wetten, de gebruiken. Al proef je wel dat Boaz niets liever wil dan Ruth te lossen, met haar te trouwen.

Om te begrijpen wat er op de dorsvloer gebeurd, moeten we even in de helikopter stappen om het van een afstand te zien, in het grotere geheel. Hoewel schoonmoeder, doet Naomi wat ouders in de tijd voor hun dochter deden: het huwelijk van hun kind regelen. Zoals we lezen in de verhalen over de aartsvaders Abraham (Gen.24:3), Izak en Jakob (34:4).

En we moeten beseffen : Naomi heeft twee grote problemen. De mannelijke lijn van haar familie is weg en ze is ook nog eens genoodzaakt haar land te verkopen (4:3). Voor een echte oplossing is het niet voldoende dat Boaz enkel als losser optreedt. De grond zal dan weliswaar van Naomi gekocht worden en tegelijk in de familie blijven, maar daar heb je niet zoveel aan als je zelf het laatst overgebleven familielid bent. Er is meer nodig. Naomi heeft nakomelingen nodig. Ook vanwege het voortbestaan van de familienaam en geslachtslijn van Elimelech, zodat zijn naam niet zal verdwijnen. Maar voor alles : dat het Ruth goed zal gaan. Tenminste, dat zegt ze…

In die context lezen we over haar plan voor een huwelijksaanzoek om Ruth te laten trouwen met Boaz. En vandaar dat het zo bijzonder is dat Ruth daar in mee gaat. Het huwelijk dat zij aangaat is een huwelijk ten gunste van Naomi. Het kind dat zij baart, baart zij ten gunste van Naomi. Boaz erkent die grote trouw van Ruth in vers 11. Ze heeft niet voor zichzelf naar een goede (jongere) huwelijkspartner omgekeken. Maar wil zich inzetten voor het voortbestaan van het geslacht van Naomi.

En toch, je vraagt je af, die hele scene op de dorsvloer, waar is dat goed voor? Waarom niet gewoon overdag even op bezoek bij Boaz, maar in de nacht? Waarom je niet beroepen op de wetten van Mozes, over lossen? Vanwaar zoveel geheimzinnigheid? Waarom deze seksuele toespelingen? Waarom als Ruth het risico lopen om je goede naam te verspillen? Overkomen als zo’n foute vrouw uit Moab, die weer een Israëliet wil verleiden? Waarom het risico lopen dat Ruth overkomt als golddigger, misbruik wil maken van Boaz om hoger op te komen bij een vermogend man? Wat als Ruth iemand anders was tegengekomen? In het donker bij de verkeerde man het deken had opgelicht? Waarom het risico lopen dat Boaz het verkeerd opvat?

Beide vrouwen lijken een heel groot vertrouwen in de integriteit van Boaz te hebben.

Maar ondanks de seksuele lading die dit hoofdstuk heeft, gedraagt Boaz zich even deugdzaam als dat hij Ruth voor haar deugdzaamheid prijst (vers 11). Boaz noemt Ruth een bijzondere vrouw. Opvallend genoeg staat in de grondtekst hetzelfde woord als in 2:1 waar Boaz een belangrijk man wordt genoemd. Ruth en Boaz zijn uit hetzelfde hout gesneden…

Nog even tussendoor. Het verhaal kan een romantisch misverstand oproepen. Twee geliefden op een dorsvloer, in de hooiberg. Zoals iemand met een grote glimlach zei : ik zag dat vroeger helemaal voor me… Anderen lezen het juist met afschuw, omdat zij heel andere ervaringen hebben…

Maar over liefde lezen we niets : liefdesverklaringen komen niet voor. Sterker nog: Boaz duidt het gedrag van Ruth als trouw in de richting van Naomi (vers 10). Om die, en geen andere, reden ziet ze aan aantrekkelijkere, jongere mannen voorbij. En ook Boaz’ eigen motivatie lijkt trouw in de richting van Naomi te zijn. Als het hem om Ruth ging, dan zou hij wel eerder toegehapt hebben. Maar nu verwijst hij voorlopig door naar de andere losser. Dat laat zien dat Boaz en Ruth gedreven worden door trouw aan God en Naomi, meer dan door romantiek en erotiek.

Maar er is ook nog meer aan de hand als je verder teruggaat in de geschiedenis. In Genesis 19 lees je over de stamvader van Ruth. Moab is verwekt via een incestueuze relatie tussen Lot en zijn dochter, als de dochter van Lot haar vader dronken voert en seks met haar vader heeft. In Genesis 38 lees je over de stamvader van Boaz. Peres is verwekt via een incestueuze relatie tussen Thamar en haar schoonvader Juda, als Thamar zich als hoer verkleed en met haar schoonvader als hoerenloper seks heeft. Wat gebeurt er als een nakomeling van Moab en van Peres in deze erotische context elkaar ontmoeten? Ze doen het niet, geen wanhoopsdaad, maar ze hopen op God de HEER.

In beide gevallen, bij Lot en Juda, heeft de vrouw een kind nodig om economisch gezien te kunnen voortbestaan. Naomi suggereert dat dit ook voor Ruth geldt. Maar Ruth is niet op zoek naar een kind voor zichzelf. Boaz ook niet, want door te lossen zal een eventueel kind niet van hem, maar van Machlon zijn. Ruth is niet op zoek naar geluk voor zichzelf, hoewel Naomi het wel zo verpakt. Ruth is op zoek naar het beste voor Naomi. Dat betekent : een losser, waardoor de familiegrond weer in de familie komt én nakomelingen, zodat er een nieuwe generatie het land kan bewerken.

Ruth lijkt passief, onderdanig, spreekt maar heel weinig in dit hoofdstuk. Ruth vraagt alleen aan Boaz of hij zijn vleugels over haar wil uitspreiden. Dezelfde uitdrukking als in 2:12 waar Boaz Ruth prijst omdat ze haar toevlucht onder de vleugels van de HEER heeft gezocht. Zo komt Boaz in deze tekst naar voren als iemand die door God gebruikt wordt om Ruth die veiligheid (rust, vers 1) te bieden.

Prachtig eindigt het gedeelte: vol van hoop, wanneer Ruth met een handvol koren bij haar schoonmoeder aankomt. Boaz wil niet dat Ruth met lege handen bij Naomi aankomt. De lege handen van Naomi die ze benoemt in 1:21 worden gevuld. De HEER heeft, via Boaz, voorzien. Deze handvol koren vat de hoop samen die deze beide vrouwen mogen hebben. Soms mag je inderdaad uit een klein gebaar hoop putten.

Vertrouwen en wachten is een belangrijk thema in dit gedeelte. Van Ruth wordt gevraagd om Naomi en Boaz absoluut te vertrouwen. Anders is het onbegrijpelijk dat ze in de nacht naar de dorsvloer moet gaan. De nacht moet afgewacht worden, pas in de ochtend kan Boaz actie ondernemen. En als het zover is, maant Naomi Ruth om rustig te wachten. Maar het is een wachten in hoop. Boaz is losser, hij heeft beloofd de zaken van Ruth en Naomi te behartigen, en zal dat doen. Zo goed kent Naomi hem wel.

Gehoorzaamheid én initiatief. En toch blijven wachten. De houding van Boaz en Ruth is een voorbeeld van gehoorzaamheid. Het initiatief dat Ruth neemt in vers 9, laat zien hoe de mens in vrijheid reageert. Dat het niet maakbaar is, blijkt wel uit het open einde: wie wordt de losser?  Dat ligt kennelijk niet de handen van Boaz en Ruth. Twee rechtvaardige mensen, die desondanks de toekomst niet in eigen handen hebben. Die is aan God, ook al is dat niet zomaar te zien.

Dan is het een Godsgeschenk als wij een/de Man kennen, Jezus de Christus, de Losser die niet rustte voordat de zaak geregeld was, alles was volbracht… Laten we het met elkaar maar zingen:

Stil mijn ziel wees stil,
en wees niet bang
voor de onzekerheid van morgen.
God omgeeft je steeds
Hij is er bij,
in je beproevingen en zorgen.

God U bent mijn God
en ik vertrouw op U
en zal niet wankelen
Vredevorst vernieuw een
vaste geest binnen in mij
die rust in U alleen


Floris den Oudsten v.d.m.
predikant Gereformeerde Kerk Enter 
contactgegevens:
Rijssenseweg 11 7468 AA Enter
0547-381384