Vroeger ging ik wel eens met mijn vader naar de Dodenherdenking op de Grebbeberg of op Bevrijdingsdag naar het Veteranen-defilé in Wageningen. Daar kwamen ook leden van het koninklijke huis. Daar moest je vaak lang op wachten, zeker als kind…  Maar als er een prins of prinses in aantocht is dan merk je dat aan van alles. De politieagenten zijn gefocust en licht gespannen, de soldaten gaan in de houding staan, de weg is helemaal verlaten : ruim baan! Als jongetje denk je ‘er gebeurt toch nog niets?’ En dan komen er motoren met sirenes en zwaailichten, iedereen kijkt in de verte, gaat op zijn tenen staan, buigt zich naar voren om niets te missen, maar dan is er weer een tijd helemaal niets. En dan een paar auto’s met belangrijke mensen, generaals, begeleiders van de prins(es), bewakers. En dan, dan komt de auto met AA-kenteken, de koninklijke familie zelf. Over een verder lege weg, ruim baan, niets of niemand houdt ze tegen. Het Wilhelmus klinkt, soldaten in de houding en iedereen is vol verwachting totdat ze uitstappen.

Dat moment dat die eerste motoren met zwaailichten en sirenes de hoek om komen, dat beeld, daar over lezen we in Matteus 3 : 1-12

De beloofde Koning daar wordt in Israel al honderden jaren naar uit gekeken. Het gerucht gaat dat Hij eens terug zal komen. Maar wanneer, we wachten al zo lang… Maar nu? Maar er is helemaal geen weg! Nou zegt Joannes, laten we die dan maar snel gaan maken. Want de Koning komt, het Koninkrijk van de hemel, van God, is nabij. Maak een weg voor de Koning. Maak die goed en recht!

Deze boodschap en dit verhaal over die Koning echode door het leven van het joodse volk. Dat kunnen we ons niet voorstellen, dat vraagt echt inbeeldingskracht, inlevingsvermogen. Honderden jaren verwachten, hopen, maar niets zien… In die dagen, dagen vol hoop, verwachting, teleurstelling, berusting…Het verhaal van de Koning die zou komen, vergeving, verzoening, hoop, herstel van verval, verjagen van de vijanden, uitvoering uit ballingschap, uit slavernij. Na de Exodus en terugkeer uit Ballingschap zou dit de derde en alles overtreffende daad van God zijn. God zou komen en redden. Johannes zegt, dat allemaal gaat nu gebeuren, het is zover, de Koning, God zelf, komt eraan! En iedereen schiet overeind, iedereen komt naar hem toe. Iedereen ziet als het ware de motoren met zwaailichten en sirenes langskomen, ja, nu komt de prins. Stop met kletsen, rommelen, andere dingen doen, maar op je tenen, focussen, om niets te missen.

Maar het probleem was, ze waren er helemaal niet klaar voor… bij lange na niet… er was zelfs nog geen begin…

Jouw huis is misschien best netjes, maar stel je voor dat zo meteen de koning binnenstapt en vraagt of hij met jou mee mag. Jij fiets als een gek naar huis, om eerder thuis te zijn dan de koning. Want het is wel netjes, maar niet koninklijk netjes. En als je weet dat die morgenochtend zou komen dan zou je vanavond en morgenochtend bezig zijn om een vervroegde voorjaarschoonmaak te houden. Als de koning komt, dan is gewoon netjes niet goed genoeg. En zelfs de vrome joden die regelmatig naar de tempel gaan, ze voelen allemaal aan dat ze niet klaar genoeg zijn voor de komst van de koning. Johannes preek is indringend : bekeer u! Net als eerdere profeten. Toen haalden velen de schouders op, de noodzaak ontbrak. Nu is dat anders volgens Johannes, het koninkrijk is nabij. Nu moeten ze echt veranderen. En nu komt de boodschap wel echt binnen. Ze willen schoon schip maken, zich bekeren, hun hart richten op de komende koning, en ze komen in grote getalen, massaal! Ze komen om zich te laten dopen, door Johannes, in de Jordaan. Dit was niet zomaar een individuele doop van individuen zoals wij die kennen. Dit was geen symbolische handeling voor mensen die daar behoefte aan hadden. Dit was het teken van het nieuwe dat God aan het doen was voor Israel en de wereld. Meer dan duizend jaar daarvoor waren de kinderen van Israel ook door de Jordaan heen gegaan toen ze voor het eerst het beloofde land betraden. Nu moeten ze weer als volk van God opnieuw door die rivier heen, als een teken dat ze klaar zijn voor een nog veel grotere verovering : God die al het kwade overwint en verslaat én zijn koninkrijk vestigt op aarde zoals in de hemel. Vergeving en verzoening. Het negatieve weg, het positieve voor in de plaats.

Nou ja, het positieve… Johannes’ preek klinkt niet blij en vrolijk, juist het tegenovergestelde. Toorn, vuur, bijl. De komst van Farizeeën en Sadduceeën gooit nog wat olie op het vuur. Johannes bespot ze, als slangen die wegschieten als het vuur nadert. Kinderen van Abraham? Kinderen van slangen… Johannes gaat pas anders over ze denken als ze vruchten voortbrengen die overeenkomen met een nieuw leven. Je alleen maar laten dopen is niet voldoende, dat is de buitenkant.  Echt berouw betekende een volledige en blijvende verandering van hart en leven. Dat was de enige manier om de weg klaar te krijgen voor de komende koning. Waar van moesten ze zich bekeren? De Farizeeën waren trots op hun zuiverheid. Zij deden niet veel of grote zonden. Klopt, maar hun trots en zelfvoldaanheid staat hun in de weg om de koning bij hun thuis te laten komen. En hun arrogantie tegenover de andere Israëlieten, laat staan de rest van de wereld was helemaal niet in overeenstemming met de nederigheid die nodig was voor de komende koning. Johannes bekritiseert hun vertrouwen op hun afstamming. God deed beloftes aan Abraham, wij zijn kinderen van Abraham, daarom is God ons toegewijd en daarom zullen we het uiteindelijk allemaal wel redden. Johannes : denk dat niet te snel. Jullie God is een soeverein God. En het is voor hem geen probleem om nieuwe kinderen te maken uit deze stenen hier. De bijl ligt al aan de wortel van de boom. De koning komt en als hij er is zal recht spreken. De enige manier om zeker te zijn, is vrucht te dragen. En dat kan alleen als je verbonden bent met de wortel. En anders wordt je omgehakt en in het vuur geworpen. Ben je waardeloos, van geen waarde nu het koninkrijk der hemelen nabij is, de koning er aan komt. Afkomst, traditie, goed gedrag, het is niet hetzelfde als nieuw leven. Wat moet in het nieuwe jaar echt anders/nieuw? Waarvan moeten wij ons bekeren? Je gaat naar de kerk, geeft aan kerkbalans, doet vrijwilligerswerk, …Maar wat communiceer je bewust of onbewust naar je omgeving, je kinderen? Met mij zit het wel goed want dit en dit? Een goede levensstijl, goed gereformeerd, blij evangelisch, … Of zit het met jou goed omdat Jezus Koning van je hart en leven is? Groei jij, bloei jij, breng jij vrucht voort, veel vruchten? Ben jij koren, dat anderen kan voeden, of ben jij kaf, dat verwaait in de wind?

Johannes waarschuwing zet de toon voor het verhaal van Jezus. Johannes bereidt de weg, niet wetend hoe het er allemaal uit zal zien en aan toe zal gaan als het koninkrijk aanbreekt, de koning arriveert. Later zal Johannes zelfs nog gaan twijfelen of Jezus echt degene was die was beloofd, die hij had aangekondigd. Jezus’ eigen missie was heel anders dan wat mensen zich soms voorstellen. De troost, bevrijding en genezing van zijn koninkrijks boodschap werd in evenwicht gehouden door de strenge en plechtige waarschuwing dat wanneer God terugkomt hij absolute trouw eist. Als God echt God is, is hij niet eenvoudig de vriendelijke, toegeeflijke, gemakkelijke ouder die we ons soms voorstellen. De God die komt naar zijn mensen in de vorm van Jezus zal op een dag zijn koninkrijk onthullen, voltooien in al zijn  glorie, rechtvaardigheid brengen en vreugde voor de wereld. Hoe kunnen we klaar zijn voor die dag? Waar moeten wij straten rechtmaken? Welke vuren moeten worden aangestoken, om het afval op zijn pad weg te branden? Welke doden bomen moeten worden omgehakt? En, net zo belangrijk, wie moet aangezegd worden zich te bekeren, nu direct? Wat moet er in jouw leven gebeuren dat je goede vruchten voortbrengt? Wat moet er gebeuren dat jij ook het komende jaar weer kan groeien, bloeien, vrucht dragen? Goede voornemens : voor eerst of opnieuw in Bijbel lezen!

Kom tot inkeer, want het koninkrijk van de hemel is nabij

We lezen verder in Matteus 3 : 13-17

Johannes had grote woorden gebruikt, vurige gepredikt over de komende koning. Maar ook hij wist niet wat hij moest verwachten wat zou komen/gebeuren. Maar als Jezus dan in de rij gaat staan om zich te laten dopen dan is Johannes net zo verbaasd als wij… Wat zou jij verwacht hebben? Wat zou Jezus zeggen/doen?

Wat als je niet weet wat er gaat gebeuren en dat dan die persoon er ineens is. Wat als Jezus hier vanavond binnen zou lopen?!

Jezus is totaal niet de persoon die ze verwachten. En de manier waarop had Johannes ook niet verwacht. Hij had vurig gepreekt : Hij komt, de meest machtige man, nog veel groter dan mij. Ik doop jullie met water ten teken van jullie nieuwe leven, maar na mij komt iemand die meer vermag dan ik; ik ben zelfs niet goed genoeg om zijn sandalen voor hem te dragen. Hij zal jullie dopen met de heilige Geest en met vuur; hij houdt de wan in zijn hand, hij zal zijn dorsvloer reinigen en zijn graan in de schuur bijeenbrengen, maar het kaf zal hij verbranden in onblusbaar vuur.’ En in plaats daarvan krijgen ze Jezus…is dit de Zoon van God?

Jezus die nederig voor Johannes staat en vraagt om gedoopt te worden. Deelt in de boetvaardige stemming van de rest van het volk. Een Jezus die zichzelf lijkt te identificeren, niet met een God die orde op zaken komt stellen, komt oordelen, maar zich identificeert met de mensen die zelf voor dat oordeel staan ​​en zich moeten bekeren. En Johannes, die is natuurlijk geschokt. Hij leek te weten wie er zou komen, dat Jezus degene zou zijn die ze verwachtten. Maar waarom komt Jezus om gedoopt te worden? Wat gebeurt er met het plan en met de agenda? Wat gebeurd er met de bijl, het vuur, de wan? En niet hij moet Jezus, maar Jezus moet hem dopen, toch?

Jezus antwoord vertelt ons iets heel belangrijks over het hele verhaal van het Evangelie wat zich ontvouwt voor onze verraste blik. Ja, dit zijn beloften die Gods wind, Gods geest, door de wereld zullen blazen, die het vuur van het rechtvaardige oordeel van God over het kwaad zal brengen, waar het zich ook voordoet en dat Gods boetvaardige mensen voor eens en voor altijd zal redden van elke vorm van ballingschap die jij je maar kan voorstellen. Maar als Jezus dit allemaal gaat doen, dan doet hij dit allemaal op deze manier. Door zich nederig te identificeren met Gods volk, door hun plaats in te nemen, hun boetvaardigheid te delen, hun leven te leiden en uiteindelijk hun dood te sterven. Jezus laat niet alleen zijn naam schrijven in dat geslachtsregister van zondige mensen. Jezus  gaat zelf in de rij staan van zondige mensen die moeten worden gedoopt. Ze verwachten Gods Zoon, in plaats daarvan kregen ze Jezus : anticlimax!

Waar is dit goed voor? Is dit Gods plan? Hoe dan? Gaat dit brengen waar Johannes en zijn publiek naar verlangden? Matteus antwoord is : lees de rest van het verhaal maar… Maar we kunnen al een tipje van de sluier optillen als we Jezus zien bovenkomen uit het water na zijn doop. Israel kwam door het water van de Rode Zee

en werd de wet gegeven. God bevestigde daarmee hun status als Gods zoon, Gods eerstgeborene. Jezus kwam uit het water van de doop en werd de Geest  gegeven, op een nieuwe manier, waarmee Hij wordt aangewezen als Gods zoon, Israel in persoon. En de duif, die voor een moment de Geest belichaamt en symboliseert, geeft aan dat het komende oordeel niet zal worden bereikt door een oorlogszuchtige of wraakzuchtige Geest, maar door een Geest die verlangt naar liefde en vrede. Het oordeel, ons vloeken zelf wordt veroordeeld door deze Geest, net zoals Jezus uiteindelijk het oordeel, onze vloek op zichzelf zal nemen en er een einde aan zal maken. Met een nieuw begin op Pasen : mijn vrede geef ik jullie, wees een zegen voor de wereld.

De uitdaging van dit gedeelte is om het als nieuw te lezen, om je echt te laten verrassen door Jezus. Jezus komt om Gods beloftes te vervullen, om Gods plannen uit te voeren, niet onze wensen te vervullen, niet onze plannen uit te voeren. Niet onze wil maar Gods wil geschiedde, toch? En zelfs zijn profeten, zijn wegbereiders, weten soms niet wat de bedoeling is. Maar als we leren om zorgvuldig te luisteren naar wat hij zegt, en goed te kijken naar wat hij doet, dan gaat er een nieuwe wereld voor je open, breekt het koninkrijk van God jouw leven binnen. Want zij die vol berouw en vol geloof Jezus volgen door het water van de doop en over de weg die Hij ons zal wijzen, als zij luisteren, dan horen zij dezelfde stem vanuit de hemel spreken : jij bent mijn geliefde kind.

Als we leren om onze eigen plannen en verwachtingen aan de kant te zetten, zullen we onze liefhebbende Vader vinden die ons als zijn kinderen bevestigt en ons ook met zijn Geest uitrust zodat ons leven kan worden gereinigd en klaargemaakt

voor gebruik in Zijn dienst….

We luisteren naar You Say. Een lied in de top-40 heeft gestaan en op nummer 1 binnenkwam in de top-1008 van Groot Nieuws Radio. Welke stem, welke stemmen, bepalen jouw leven?

Hieronder een korte bloemlezing van het gesprokene op Oudejaarsavond en Nieuwjaarsmorgen. Maar, omdat ik me wat vrijer over het podium begeef en daardoor ook iets losser van de tekst raak, zeg ik soms iets wat niet op papier stond, of zeg ik iets niet wat wel aan het papier was toevertrouwd. Was je er niet, kijk of luister dan de dienst/preek ook gewoon na via www.kerkomroep.nl

Oudejaarsavond

Kijk jij in het donker wel eens omhoog om naar de sterren te kijken? Velen van ons zijn al met Jos op stap geweest en hebben uitleg gekregen bij de sterrenpracht. Daarna kijk je toch anders naar de sterren…

In de tijd van Jezus vergaten ze het nooit om elke avond naar de sterren te kijken. Veel mensen waren ook nog eens opgeleid om de betekenis er van te begrijpen. Ze geloofden dat de hele kosmos één geheel was, aarde en hemel met elkaar verbonden. En dat als er iets belangrijks op aarde gebeurde, dan kon je er op wachten dat dit ook aan de hemel zichtbaar werd. En dat als er iets bijzonders aan de hemel zichtbaar werd, dat er dan ook iets belangrijks op aarde was gebeurd. Wat weten we niet precies, maar de wijzen/magiërs/astronomen/astrologen zagen iets aan de hemel, in de sterren, wat ze nog nooit eerder hadden gezien. En ze gingen op zoek wat dit wilde zeggen over een gebeurtenis op aarde. En als ze iets hebben gevonden dan gaan ze op reis. Dat ze die mogelijkheid hebben om zomaar weg te gaan en de cadeaus die ze meenemen, laat zien dat het niet zomaar wat mannen waren, maar vermogend, machtig. Ze gaan op reis…op zoek naar de Koning van de Joden.

Oudejaarsavond : hoe was het afgelopen 2019 voor ons? Zijn wij op zoek geweest naar de koning van de joden? Zijn wij voorbij ons steppeland gegaan om te vinden? Zijn wij op reis gegaan? Of zijn we thuis gebleven? Denken we dat we het allemaal al hebben gevonden, voor ons niets nieuws onder de zon? Jezus is naar de wereld gekomen om gezocht en gevonden te worden, ook door de wijzen uit het oosten.

In het verhaal zijn er twee groepen die zich verdiepen in Jezus. De wijzen uit het oosten, heidenen, onbesnedenen, én zij gaan op reis, gaan zoeken. En alle farizeeërs en Schriftgeleerden, heel Jeruzalem, vromen, besnedenen, belijders van de God van Israel, maar zij blijven thuis, gaan niet zoeken. Ze kennen de Bijbel, weten de verhalen, maar het doet ze niets. Ze vertellen waar de Messias geboren zal worden, maar ze gaan niet mee om die koning eer te bewijzen. Ik weet niet in welke groep u zich thuis voelt : heidenen of de vromen, maar het houdt ons een spiegel voor op Oudejaarsavond. Gaan wij mee op zoek naar het Koningskind? Want wie zoekt, die vindt…

Je kan blijkbaar op 2 manieren zoeken, onderzoek doen. Om de waarheid te weten of om de waarheid te kennen. Kennis, niet met je hoofd, of niet alleen met je hoofd, maar bovenal met je hart. Een relatie aan gaan, kennis hebben aan iemand.

Herodes schrikt hevig, de farizeeën en Schriftgeleerden schrikken, heel Jeruzalem schrikt mee. Er heerst angst in Jeruzalem, het centrum van godsdienst, religie. Ze vieren geen vrolijk Kerstfeest.

En als we dan nog even puur naar de tekst kijken en al onze plaatjes en verhalen proberen te vergeten : wat lezen we dan? Een bijzonder verhaal boordevol vuurwerk, politiek dynamiet. Jezus, zegt Matteus, is de echte koning van de joden, en Herodes is dan de valse koning.

Het huis van Herodes ging niet subtiel te werk bij de dreiging van een andere, nieuwe koning van de Joden. Alleen het idee al, dat iemand zou suggereren die koning te zijn was reden tot grof geweld. De aankomst van de wijzen laat gelijk zien wat Matteus ons al vanaf het begin wil duidelijk maken. Als Jezus de koning van de Joden is, dan is hij niet alleen maar de koning van de joden. In de vele profetieën bij profeten en in de psalmen is al voorspeld dat de Koning, de Messias, zal regeren over heel de wereld, dat zijn rechtvaardigheid en vrede alle mensen zal omvatten. We zongen Psalm 87 : volk na volk buigt eenmaal voor Hem neer… Aan het einde van zijn Evangelie zal Matteus afsluiten met Jezus die zijn leerlingen de opdracht geeft om de wereld in te gaan, dus niet alleen Israel, om iedereen tot zijn leerlingen te maken. Dan wordt in de praktijk gebracht wat eeuwen daarvoor al was voorspeld en bij de geboorte van Jezus al zichtbaar werd. Het zijn allemaal hints,

die we al verder lezend in het Evangelie steeds meer tegen zullen komen. Koning van de joden, maar tegelijk koning voor iedereen. Zelfs als Jezus nog niets kan zeggen, is zijn kraambezoek veelzeggend. Herders, verschoppelingen van de samenleving, de outcast. Wijzen uit het oosten, onbesneden, de high society. Tekenen van wat allemaal nog staat te gebeuren. De geschenken die aan Jezus worden gegeven waren geschenken die in die dagen aan grote koningen werden gegeven, aan goden werden geofferd.

Er zijn nog meer hints die verwijzen naar het slot van het Evangelie. Aan het einde zal Jezus oog in oog staan met Pilatus, de machthebber namens de keizer, de grootste koning in die dagen. Al had Pilatus in een droom doorgekregen niets met Jezus te doen. De heidense soldaten knielen net als de wijzen neer voor Jezus, begroeten hem net als de wijzen als de koning van de joden. Maar ze geven hem geen goud, wierook en mirre, maar een scharlaken mantel, doornenkroon, rietstok, zijn troon is een kruis. Dan schijnt er geen heldere ster, maar valt er een drie uur durende duisternis. En in die doodse stilte klinkt in die duisternis de stem van een andere heiden : hij was werkelijk Gods Zoon. Het begin nodigt ons uit om de rest van het verhaal serieus te nemen. Denk er telkens over na wat het voor Jezus betekent dat hij de ware koning van de joden is. En dan, kom naar hem toe, welke route je ook neemt. Om bij hem neer te knielen en je beste geschenken aan te bieden.

De wijzen zoeken en vinden en aanbidden. Vervuld van diepe vreugde. Kennen wij die diepe vreugde ook? Ze werpen zich neer om eer te bewijzen. Ze bieden hun geschenken aan.

En wij?

De discipelen zijn de wereld in gegaan. Het evangelie is ook in Enter gekomen, Goddank! Dat de koning van Joden ook onze koning wil zijn. Wat heeft het met ons gedaan? Zijn wij op zoek gegaan om te vinden? Hebben wij ons in het afgelopen jaar neergeworpen voor onze koning? Hebben wij hem onze geschenken aangeboden? Hebben wij in het afgelopen jaar

die diepe vreugde ervaren?

In Jeruzalem draaide het om godsdienst, religie, weten met je hoofd. In het Evangelie lezen we over Gods dienst aan ons mensen, God die ons opzoekt, ons wil ontmoeten, een relatie met ons wil aangaan, kennen met hoofd én hart.

Vanavond kijken we allemaal weer omhoog naar de hemel. Zien we vast ook weer prachtige versieringen, maar ze zeggen ons niets. Ze verwaaien in de wind. We staan op de drempel van het oude naar het nieuw jaar. Hoe was 2019 voor ons?

Mijn vraag is : heb jij in het afgelopen jaar al geknield voor koning Jezus? Heb jij niet alleen met woorden, maar ook met daden, je leven aan Jezus gegeven? Was 2019 een gezegend jaar, waarin je God hebt leren kennen, nog beter hebt leren kennen? Heb jij Gods dienst aan jou ervaren, Immanuel, God met ons? Ik hoop dat je niet alleen met je mond, je hoofd, maar met je hart het als belijdenis kan meezingen… Jezus, mijn leven! Laat mij in vreugde en smart bij u geborgen wezen!

Nieuwjaarsmorgen

Kerstfeest is voor velen gezelligheid, een romantische sfeer met een feel good story. The most wonderfull time of the year. En Oud en Nieuw borduurt daar op voort : gezelligheid, eten, drinken, feesten, prachtig vuurwerk, familie en vrienden. Gelukkig en voorspoedig nieuwjaar!!! En daar is niets mis mee.

Maar velen zijn nog niet bijgekomen van het ongeluk en de tegenspoed van het afgelopen jaar. En als je dat overkomt, dan ben je sceptisch of ga je op zijn minst met een dubbel gevoel het nieuwe jaar in. Gelukkig nieuw jaar, zeg je dan anders of beleef je in elk geval anders, diep van binnen.

Uit onderzoek blijkt dat veel Nederlanders bang zijn, somber, depressief. Ze zien oude en nieuwe vijanden, echt en denkbeeldig. Ze maken zich zorgen over gezondheid, toekomst, kinderen, werk. We zeggen wel gelukkig en voorspoedig nieuw jaar, maar velen voelen het onheil op de loer liggen…

Zo ook aan het begin van het leven van Jezus zoals beschreven door de Evangelist Matteus. Een onschuldige baby, letterlijk zonder schuld. En dan een bloedbad, een moordpartij… Die onschuldige baby Jezus roept nogal wat wakker. Niet zomaar wat slapende honden, maar die hond van een Herodes. Jezus is vanuit de hemel gekomen naar de aarde, om God dichterbij te brengen, vrede op aarde… Maar tegelijkertijd breekt de hel los als Herodes beseft dat de wijzen hem hebben bedrogen. Bij Herodes wordt door Jezus het slechtste in de mens wakker geroepen…

Sommigen vinden Jezus een inspirerend voorbeeld, anderen halen hun schouders op. Wat betekent een baby nu eigenlijk? Wie zou bij die baby een bedreiging zien? Misschien dat Herodes wel degene is geweest die het meest beseft heeft wie die baby was. Misschien dat Herodes wel de eerste was die begreep dat Jezus werkelijk een koning was. En daarmee een bedreiging vormde voor zijn positie.

Herodes, dat was er trouwens eentje. Iedereen die aanspreek deed op zijn positie of dat suggereerde, vermoorde hij. Maar hij had ook iedereen vermoord van wie hij dacht dat ze in het geheim een complot tegen hem aan het bedenken waren. Dus niet alleen mensen in zijn omgeving, of in het land, maar ook familieleden, zijn troonopvolgers en zelfs zijn eigen vrouw, moesten met hun leven de prijs betalen voor zijn waanzin. Herodes had bepaald dat als hij zou sterven, de leiders van Jericho zou worden vermoord zodat er in elk geval een paar mensen zouden rouwen op de dag van zijn begrafenis. Deze Herodes knipperde niet met zijn ogen toen hij beval om alle baby’s te vermoorden als daarmee een mogelijke troonopvolger uit de weg zou worden geruimd. Zoals zijn macht was toegenomen, zo ook zijn paranoia, een niet-onbekende ontwikkeling, zoals dictators over de hele wereld en van alle tijden dat hebben aangetoond en tot op de dag van vandaag aantonen.

Waar velen hun schouders ophalen bij het verhaal over Jezus, een sprookje, of soort van Sinterklaas voor grote mensen, Herodes niet. Als een Farao 2.0 laat Herodes alle babyjongetjes in Bethlehem van 2 jaar en jonger vermoorden om de bedreiging van zijn positie de nek om te draaien.

Jezus wil Koning van de wereld zijn en Herodes gelooft dat, beseft wat dat betekent voor andere koningen. Jezus is Zoon van de Allerhoogste, Zoon van de Almachtige en Herodes beseft dat dat ten koste zal gaan van zijn macht… Binnen een generatie zullen de volgelingen van Jezus vervolgd en gedood worden door de machthebbers omdat ze worden gezien als bedreiging van de gevestigde orde. Wat je ook van vindt van Jezus, vanaf zijn geboorte werd Hij door anderen als een bedreiging gezien. Hij bederft hun machtspelletjes, verziekte de goede sfeer in de paleizen. En Jezus lijdt aan de gevolgen hiervan. Ja, de herders, de minste van de mensen, de wijzen, heidenen, onbesnedenen, high society, ze aanbidden hem en knielen voor Hem neer. Maar de religieuze en wereldse machthebbers,

ze zoeken Hem, om Hem te doden. Hier is het nog Herodes die Jezus dood wil hebben. Maar we weten hoe het verder zal gaan. Hoe straks ook de joden zelf zullen roepen ‘kruisig Hem. Bij zijn geboorte was er geen plek voor Hem. Geen onbezorgde jeugd, maar hals over de kop vluchten…  En dat is nog maar het begin van alle ellende die Jezus ten deel zal vallen…

In feite valt de schaduw van het kruis al over de kribbe. Jezus is geboren met een prijs op zijn hoofd. Gezocht, dood of levend. Engelen worden ingezet om Jozef te waarschuwen, de wijzen op andere gedachten te brengen.

Het Evangelie van Jezus Christus werd geboren in een wereld vol onrust, in een land en tijd waar van alles aan de hand was. Spanning, onzekerheid, geweld, angst.

In die 2000 jaar is er weinig tot niets veranderd, er is niets nieuws onder de zon. Het plaatst een kritische kanttekening bij een vrolijk kerstfeest, een gelukkig en voorspoedig nieuwjaar. Niet om negatief te doen, maar om realistisch te zijn. Ook in het komende jaar zullen geliefden scheiden, levenslustige mensen uit het leven worden weggerukt, mensen slecht nieuws te horen krijgen. En misschien niet in ons dorp, of in onze familie of vriendengroep, maar dan wel elders, dichtbij of verder weg. Ook in het nieuwe jaar zullen mensen van huis en haard verdreven worden, vluchtelingen verdrinken als hun gammele bootjes zinken, zullen er Herodesjes opstaan, met alle gevolgen van dien. Zal er onrecht en misbruik zijn, geen vrede op aarde. Ik benoemde de mensen in gevangenkampen in Noord-Korea, in gevangenissen in Afghanistan, Somalië, Libië, Pakistan, Soedan, Eritrea, Jemen, Iran, India. Het zijn onze broers en zussen in Christus, leden van het lichaam van Christus. Als één lid lijdt, lijden alle leden mee. Hoezo gelukkig nieuwjaar?

Voordat de Prins van Vrede, Zoon van God, kon praten en lopen was Hij een vluchteling geworden, verdreven uit zijn geboorteland, met een prijs op zijn hoofd, een getraumatiseerd Bethlehem achterlatend.

Voor de duidelijkheid : die babymoord had niets met Gods heilsplan te maken. Het toont aan dat de wereld toen en nu het strijdtoneel is tussen goed en kwaad, licht en donker, God en satan. Zoals alle ellende ons laat zien dat de duivel nog rondgaat als een briesende leeuw. Daar waar Jezus verschijnt, wordt alles nieuw… maar verhevigt ook onmiddellijk de vijandschap tegen Hem. Het roept de vraag op :  als het kwaad zo dichtbij is, waar ben ik dan veilig? Daar wil dit verhaal ons antwoord op geven, als we nu of later de doodsmachten zien en voelen, ver weg op tv, of heel dichtbij in ons eigen leven. Want tegelijkertijd klinken hier en verder in Matteus dat het zo moest gaan, zo de profetieën vervuld worden. Zo wilde God zijn volk bevrijden, dwars door alle ellende heen. Zijn wil zoals die in de hemel geschied

ook op aarde laten geschieden, recht en vrede brengen op aarde. Hemels, te midden van heel veel hel.

Als Jezus Immanuel is, God met ons, dan moet hij bij ons zijn, juist in onze pijn. Zo mogen we gelukkig het nieuwe jaar ingaan. Wetend dat wat er ook komen gaat, dat God met ons is. Dat God in alle omstandigheden de leiding in handen heeft. Zoals God op een bijzondere manier voor Maria, Jozef, Jezus, de wijzen zorgde, zo zorgt God nog steeds voor ons. God laat niet los wat zijn hand eenmaal begonnen is. Daarop vertrouw ik, zelfs wanneer ik leef zonder engelen te zien en niet in dromen Gods wil te kennen krijg. Want als God voor ons is, wie kan dan tegen ons zijn. Wie of wat zal kunnen scheiden van de liefde van Christus?

We zullen in het Evangelie van Matteus nog meer lezen over Herodes, maar vandaag de dag is hij slechts een zwarte bladzijde in de geschiedenis. Van Jezus zullen we nog veel meer lezen, maar vandaag de dag is hij ook nog steeds de Koning van de wereld. Die baby kwam om de wereld te redden van zonde, ons te verzoenen met God. Hoe hopeloos het leven soms ook kan lijken, God zal eens de volkomen overwinning zichtbaar maken zoals Hij al in de opstanding van Jezus heeft laten zien. Dat geeft hoopt voor de toekomst. God heeft het laatste woord.

Wat roept Jezus in ons wakker? Het allerbeste? Geloof, hoop, liefde? Ook het komende jaar zal dit kind van Bethlehem ons redden, onze zonden vergeven, tot volkomen verzoening van al onze zonden, ons telkens weer verzoenen met God, in relatie met God brengen. Zal Hij Immanuel zijn, God met ons. Op de dagen dat het geluk ons toelacht, we even vergeten in welke hel anderen leven, ver weg, maar ook dichtbij. Maar ook op de dagen dat angst en pijn en verdriet ons leven tot een hel maken. Als onzekerheid, ziekte, dood, het licht dreigen te overschaduwen. Dan mogen we weten dat God met ons is. Dat we door goede machten trouw en stil omgeven worden, behoed, getroost, zo wonderlijk en klaar. In goede machten liefderijk geborgen, verwachten wij getroost wat komen mag. God is met ons des avonds en des morgens, is zeker met ons elke nieuwe dag.

En dat wil Evangelist Matteus ons duidelijk maken aan het begin van zijn Evangelie, Dat is voor ons het Evangelie, de blijde boodschap, aan het begin van een nieuw jaar des Heren. Focus je op Jezus, de Zoon van God, de Allerhoogste. Waar Hij verschijnt wordt alles nieuw,

nu nog te midden van alle gebrokenheid en haat. Maar weet, God zal er zijn, soms onnoembaar aanwezig, in tijden van vreugde, maar ook van verdriet… Zijn wij veilig bij Hem die ons altijd ziet.

Al last van Kerststress?! Is al het eten klaar? Al iets leuks gevonden om aan te trekken? Zal het je lukken om met het hele gezin naar de kerk te gaan? Is het je gelukt om zonder ruzie te krijgen je ouders uit te leggen dat ze dit jaar niet welkom zijn?

Veel mensen kennen Kerststress, omdat er onder dat dunne laagje chroom van gezelligheid en huiselijkheid, heel wat spanning en Koude Oorlog schuil gaat. Hier een link om daar mee om te gaan https://sochicken.nl/geen-kerststress

En dan ontmoeten we woensdagmorgen Maria, die had pas Kerststress! En die stress begon al heel vroeg, negen maanden voor de eerste Kerst, toen een engel op bezoek kwam. Die engel vertelde haar dat ze zwanger zou worden, terwijl ze nog niet getrouwd was, zonder seks te hebben gehad…

Kerststress bij tienermoeder Maria met een buitenechtelijke zwangerschap en de belofte van de Messias, hoe loopt dat af?

Welkom woensdagmorgen in de kerk! Voor de kinderen van groep 1-8 is er kinderkerk, voor de allerkleinsten is er crèche in de kelder van Ons Centrum.

Tweede Kerstdag is het Kinderkerstfeest, ook daar is iedereen van harte welkom!

Meer informatie op www.gereformeerdekerkenter.nl


Floris den Oudsten v.d.m.
predikant Gereformeerde Kerk Enter 

‘En David, de koning, verwekte Salomo bij die van Uria’

Je zou, net zoals de voorgaande keren, ook hier de naam van de vrouw zelf verwachten, toch? Je verwacht: ‘En David verwekte Salomo bij…..Batseba’. Maar dat staat er nu net niet. We lazen :  ‘En David verwekte Salomo bij … de vrouw van Uria’. En in de grondtekst staat het woordje ‘vrouw’ niet eens, alleen een vrouwelijke vorm van het lidwoord. Heel letterlijk staat er dit: ‘En David verwekte Salomo bij die (!) van Uria.’ Niet alleen haar naam ontbreekt, maar ook het woord ‘vrouw’. Wie, wat, waar, hoe en waarom?

We lezen 2 Samuel 11 en 12 : 1-14, 24-25

Isai verwekte David, de koning; David, de koning, verwekte Salomo bij die van Uria. Vreemd dat Matteüs de naam van Batseba niet noemt, dat hij haar aanduidt met ‘die’. Nog vreemder, omdat ze hier wordt voorgesteld als een afgeleide, als een verlengstuk van, als vrouw van …. ‘die van Uria’, alsof ze zelf niemand is.

Waarom doet Matteüs het op deze manier? Waarom doet hij niet zoals bij de andere drie vrouwen? Want feitelijk klopt het niet wat Matteüs hier doet, bij deze toevoeging maakt Matteus een fout. Want de moeder van Salomo heet in het Oude Testament niet ‘de vrouw van Uria’, maar wordt -na lange tijd- aan het slot van 2 Samuel 12 weer bij haar eigen naam genoemd: ‘Daarna troostte David zijn vrouw Batseba. Hij ging naar haar toe en sliep met haar. Zij baarde een zoon die hij de naam Salomo gaf. ‘ (2 Sam. 12:24).

Eigenlijk had er in stamboom/geslachtsregister dus moeten staan: ‘bij Batseba’, maar precies dat doet Matteüs niet. En door dat niet te doen, wil hij de lezer wijzen op die andere geschiedenis die eraan voorafgaat (2 Sam. 11), wil hij laten zien dat aan deze verwekking

een pijnlijke geschiedenis vooraf is gegaan, met een andere verwekking, met enorm trieste gevolgen.

‘En David,de koning, verwekte Salomo bij die van Uria’ wordt nog interessanter, als we nog beter kijken. Telkens hoor je immers: ‘die verwekte die’, en ‘die verwekte die’. Hier wordt nog iets toegevoegd: ‘David, de koning.’  Het is de enige keer dat we dat woord horen, terwijl meerdere mannen van wie de naam wordt genoemd koning waren. David, die in de geschiedenis het voorbeeld van de koning is geworden. Maar als je dan verder leest, dan gebeurt hier iets dat niet bepaald past bij het koningschap. Wat opvalt, is dat je onmiddellijk

– je hebt nog maar net gehoord ‘David, de koning’ – , of je krijgt onmiddellijk een kritische kanttekening bij dat koningschap. Misschien weet u nog wel toen na het overlijden van prins Bernhard, de verhalen over 4-6 buitenechtelijke kinderen. Velen vonden het maar niks dat er zoveel kritische opmerkingen bij de prins gemaakt werden. Vonden het ongepast, sommigen werden zelfs beetje boos als je kritisch opmerkingen over hem maakte. Matteus trekt zich er echter niets van aan, deze zin bevat een enorme kritiek op David, de koning. Matteüs wil ermee duidelijk maken dat het hier om de vrouw van een ander gaat. Dat is wat de verteller in 2 Samuël niet minder duidelijk wil maken zoals je kan zien aan de manier waarop hij haar (Batseba) noemt. Alleen aan het begin noemt hij haar Batseba. Vanaf het moment dat David bewust zondigt, noemt hij haar steeds ‘de vrouw van Uria’. Steeds maar weer opnieuw. Hierdoor geeft de schrijver er onophoudelijk mee te kennen dat David doet wat slecht is de ogen van de HEER. Nee, zo expliciet zegt hij dat niet, maar zo subtiel weet hij dat wel te zeggen.

Wanneer treedt de verandering op? Op het moment dat de situatie voorbij is? Nee, hij verandert het pas, als David ervan blijk heeft gegeven dat hij verkeerd zit, als hij het toegeeft dat hij gedaan heeft wat slecht was in de ogen van de HEER.

Dan het verhaal zelf : als we proberen ons in Batseba te verplaatsen, roept dat vooral veel vragen op. Batseba had David nooit eerder ontmoet, maar tijdens het baden staan er opeens boden van de koning aan haar deur om haar te halen. Wat heeft ze gedacht? Was ze ongerust? Misschien nieuws over haar man.  Of vermoedde ze wel wat er zou gaan komen?

“David liet haar halen, toen zij bij hem gekomen was, sliep hij met haar. Daarna keerde ze terug naar huis”

Nuchter en sober wordt het verteld, wij zouden wel meer willen weten over wat gebeurde in het paleis en Batseba’s rol daarin. Heeft David haar overvallen en in het nauw gedreven, verkracht? Heeft hij eerst voor haar gezongen en gespeeld op zijn harp, voordat hij met haar naar bed ging? Heeft Batseba zich verzet, of voelde ze zich misschien gevleid en gecharmeerd? Of voelde ze zich gekwetst en beschaamd, misbruikt, vies, woedend misschien? We horen er niets over, we weten in ieder geval wel dat niemand haar iets gevraagd heeft. Wat zij wil, doet er helemaal niet toe. Wat kan zij beginnen tegen de macht van de koning? Batseba is letterlijk het lijdende voorwerp in dit verhaal. Ze heeft niets te kiezen. Hoe ze zich ook gevoeld mag hebben, gevleid of vernederd, of een verwarrende combinatie daarvan, als vrouw had ze zich te onderwerpen aan de man, en als onderdaan aan de wil van de koning.

Toch, als je verhaal leest in vergelijking met de andere drie verhalen (over Tamar, Rachab en Ruth), dan valt op dat Batseba in vergelijking met de andere drie een veel passievere houding inneemt. Dat ze toch min of meer met zich laat doen, geen list, geen voorstel,  geen plan, geen actie…. Maar de vraag is : had ze werkelijk zoveel keus? Kan je in een situatie terecht komen, waarin je weinig andere keus hebt dan mee te gaan met wat er gebeurt? Of is er in welke situatie ook, niet altijd de mogelijkheid van meedoen of niet meedoen, van verzet plegen?  Ja, dat kan in bepaalde situaties wellicht je leven kosten. ‘Dan heb je toch eigenlijk geen keuzemogelijkheid?’  Nee, niet, als je het leven zo hoog hebt. Maar feitelijk is er de keuzemogelijkheid dus wel, heel zwart-wit gezegd… En tegelijk, de macht lag niet bij Batseba. Ze kon de wens van de koning niet straffeloos negeren. Ze had, kortom, geen vrije keus. De rol van Batseba is dus niet die van de overspelige vrouw. Haar rol is in de eerste plaats die van slachtoffer, hoe we ook over slachtofferschap denken. Het is niet voor niets dat de profeet Nathan in zijn gelijkenis van de arme man en de rijke koning het heeft over een lam dat geofferd wordt, geslachtofferd.

Vanuit het verhaal zouden we het over Batseba moeten hebben, maar dat is toch lastig, want het verhaal zelf is veel meer op David gefocust. Hij is het handelende onderwerp, Batseba vormt zijn lijdend voorwerp. We krijgen haar steeds te zien vanuit het perspectief van David.

We zien Batseba door de ogen van David : als vrouw die heel knap was om te zien, die hij wil hebben… Het verhaal hoeft al bijna niet meer te worden verteld, want je weet eigenlijk al wel wat er gaat gebeuren. Ze slapen met elkaar maar er is blijkbaar meer gebeurd dan alleen slapen… De hoop is – altijd weer – dat het niet uitkomt, als ook dat het geen gevolgen zal hebben. Maar het loopt anders, zoals duidelijk wordt als Batseba David meldt dat zij zwanger is. Alsof zij zeggen wil, jij hebt mij laten halen, je moet zelf ook maar het probleem oplossen. In vier verzen is een probleem ontstaan, waar David als koning maar moeilijk van af kan komen. De wijze waarop David het probleem oplost, is te bizar voor woorden. Eerst probeert hij Uria bij zijn vrouw in bed te krijgen om daarmee te laten lijken dat zijn kind zal zijn. En als dat niet lukt, wordt het steeds gekker…schijnheilig en achterbaks Het is elke keer weer pijnlijk, als je ziet tot hoeveel mensen in staat zijn om hun eigen hachje te redden. Een kat in nauw maakt rare sprongen, maar een mens in nood blijkt in staat om alles en iedereen op te offeren.

In dit geval niet zomaar een mens, maar David, de koning. Dat maakt het nog pijnlijker! Door God de man naar zijn hart genoemd. Dat juist hij nu dit soort dingen doet! Wat is dat toch ongelooflijk pijnlijk, als iemand zoiets doet, die je nu net altijd zo hoog had zitten. Het verhaal van Advent brengt juist de pijnlijke kanten van mensen aan het licht, maar doet ook wat anders. Twee dingen hoor je nu over David. Allereerst de woorden: ‘de koning’ en direct daarna ‘die van Uria’, Het licht valt helemaal op Uria. En daarmee gebeurt er nog iets anders, lezen we in vers 11: ‘De ark en Israël en Juda verblijven in tenten, en mijn heer Joab en de manschappen van mijn heer hebben in het open veld hun kamp opgeslagen, zou ik dan naar mijn huis gaan om te eten en te drinken en met mijn vrouw te slapen?’ Die woorden klinken nog anders na vers 1, waar van David verteld wordt dat hij in Jeruzalem achterbleef.  David mag dan koning zijn, maar hij gedraagt zich niet als koning, terwijl Uria spreekt en doet als ware hij koning. David hoorde als koning bij zijn mannen te zijn, mee te strijden i.p.v. vanaf het dak naar mooie vrouwen kijken. Wat er hier gebeurt? Uria houdt David voor wie hij als koning heeft te zijn, in zijn woorden én daden. Uria gaat liggen bij de dienstknechten van zijn heer, als officier, solidair met hen. Bij die dienstknechten ziet hij zijn plek en nergens anders. Zo is in zijn woorden en daden zichtbaar wat de ware aard is van de Messias te midden van zijn volk. Waar David de naam ‘koning’ draagt, is het Uria die zich als zodanig gedraagt, vertoont deze Hethiet, buitenlander, de trekken van het messiaanse koningschap.

Wat nog meer opvalt, dat zijn die allereerste woorden in het Matteüsevangelie: ‘Het geslachtsregister van Jezus Christus, de zoon van ….’, Ja de zoon van wie? Van Uria? Zou dat gezien het voorgaande eigenlijk niet heel logisch zijn geweest? Een rechtvaardige man. Maar dan staat er, ondanks heel die bizarre geschiedenis van David de koning, … dan staat er toch: ‘de zoon van David’. Het maakt duidelijk dat Hij, de zoon van David, zich niet losmaakt van die mens, die deed wat goed was in eigen oog en deed wat kwaad was in de ogen van God. En dat niet alleen, het maakt ook nog eens duidelijk dat hij zich niet schaamt om in die lijn te staan! Je zou ze de kost niet moeten geven, de mensen die hun stamboom opschonen voor minder! Zo ook nu nog : God laat de mens die doet wat goed is in eigen oog niet los, maar verbindt zich met ons.

Dit verhaal gaat over Batseba, over David, maar ook weer over Batseba in relatie met David. Wie God verlaat heeft smart op smart te vrezen. Die andere psalm van David, die lijkt op Psalm 51. Het is alsof David een vlek heeft gemaakt en die probeert weg te poetsen. Hoe meer hij probeert de vlek te verdoezelen, hoe groter die vlek wordt. Tot hij helemaal aan het einde van het verhaal zijn schuld bekent. ‘Ik heb gezondigd tegen de HEER’. Dan pas, als de luie en arrogante David begeerte omzet in overspel, de echt breekt, zijn macht misbruikt, een loyale soldaat dronken voert, laat doden, een heel knappe weduwe tot zoveelste vrouw degradeert, Gods profeet op bezoek komt. Pas dan… Zijn schuldbelijdenis voorkomt niet dat het kind dat hij bij Batseba verwekt heeft moet sterven. Wij, moderne lezers, vragen ons af waarom dat kind moet sterven. Dat kon er toch niets aan doen? In het denken van Israel kwam de schuld van de ouders terecht op het hoofd van het kind. Niet zo’n vreemde gedachte, trouwens. Je ziet dat wel vaker: dat kinderen de schuld van hun ouders een levenlang meezeulen. Kinderen van foute ouders in een oorlog (NSB of IS), van verslaafden, maar ook van bepaald gedrag : kind van de rekening…

Batseba is dus de vrouw die eigenlijk alleen maar van alles ontnomen wordt: eerst haar vrijheid, dan haar man Uria, dan haar kind… In het geslachtsregister van Matteus wordt haar ook nog eens haar naam ontnomen. Uiteindelijk krijgt ze alsnog een tweede kind : Salomo, Jedidja, lieveling van de Heer. Soms ligt de toekomst van vrouwen louter en alleen in de toekomst van hun kinderen. Alsof hun eigen leven eigenlijk niet meer dan een doorgeefluik is voor het volgende leven. Toch is Batseba één van de vrouwen die de voormoeders van Jezus vormden, ondanks haar passieve rol. Dat mag een troost zijn voor alle vrouwen en meisjes die zich misschien afvragen welke zin hun leven heeft. Al die vrouwen en meisjes zonder stem en mogelijkheid tot initiatief. Dat mag ook een bemoediging voor iedereen zijn die zich afvraagt welke zin zijn/haar leven nu eigenlijk heeft. Ook jouw leven, hoe zinloos of donker het lijkt, kan, ongemerkt, bijdragen aan de toekomst van God. Hoe donker ook, het kan aan de nacht herrijzen, om sneeuwwit voor God te staan, met een hart dat leeft in het licht.
…

In 2 Samuel 11 en 12 ‘gebeurd’ van alles, als gevolg van Davids thuisblijven… David, de koning, man naar Gods hart, zien we van zijn meest duistere kant. 

Waar na het overlijden van Prins Bernhard sommigen de kritiek ongepast vonden, daar zijn Matteus, de verteller in 2 Samuel en Gods profeet Nathan keihard in hun kritiek op koning David.

Te midden van alle schijnheiligheid en achterbaksheid, seksuele misstappen en dronken voeren, overspel en echtbreken, moord en doodslag, proberen we ons  te focussen op Batseba, de vrouw van Uria, die van Uria. En dat valt niet mee…

Welkom zondag in de kerk. Voor de kinderen van groep 1-8 is er kinderkerk, voor de allerkleinsten is er crèche in de kelder van Ons Centrum.

Floris den Oudsten v.d.m.
predikant Gereformeerde Kerk Enter 
contactgegevens:
Rijssenseweg 11 7468 AA Enter
0547-381384