Het verhaal van de geschiedenis van Jakob en zijn zonen is weinig voorspelbaar en niet cliché. Simeon en Levi en Dina in Sichem (34, 49:5-7), Ruben en Bilha (35:22), Jozef op Marktplaats gezet (Genesis 37), en nu staat Juda centraal : want of het niet gekker kan, lezen we vanavond Genesis 38, over Juda.

 

Waarom Genesis 38? Je kan het weglaten, wordt ook vaak gedaan vanwege de inhoud… Weglaten kan ook omdat hoofdstukken 37 en 39 goed op elkaar aansluiten zonder hoofdstuk 38. Maar het is belangrijk voor de verhaallijn, zorgt voor spanningsopbouw als we Jozef even laten rusten. Hoe zal het hem vergaan, als hij langere tijd van zijn familie gescheiden is? In de tussentijd is zijn oudste broer Juda, die Jozef verkocht, getrouwd en (groot-)vader geworden.

 

We lezen Genesis 38

 

Genesis als soap is een stuk spannender dan waar miljoenen ’s avonds naar kijken, dan ‘50 tinten grijs’. Mooie vrouwen, gedwongen huwelijken, mannen die voor uiterlijk schoon gaan, mooie vrouwen die de intimiteit van de seksualiteit kapot maken, het voortrekken van lievelingskinderen, mannen die uit angst hun mooie vrouw als zus voorstellen en naar een andere man laten gaan, bedriegers, haat en nijd in huwelijken, tussen vrouwen die ook zussen zijn, en in gezinnen, overspel, prostitutiebezoek of was het incest?, het uitroeien van een stad, verkopen van een broertje.

De verhalen van Abraham, Izak & Jakob zit vol haat, bedrog, schone schijn, seksuele uitspattingen. Het draaide toen en nu altijd weer om Geld-Seks-Macht. Oftewel: als Genesis een soap is, dan levensecht en weinig voorspelbaar en niet cliché.

 

Want kort na Jozefs verkoop naar Egypte verlaat Juda, de bedenker van het verkoopplan, zijn broers. Met toestemming van zijn vader? Om te leven had hij een deel van de kudde van vader Jakob nodig. Of had hij vee gekocht van het deel van de opbrengst van de verkoop van Jozef? Trekt hij weg van zijn broers vanwege hun grofheid en ruwheid? Juda is de meest egoïstische van het stel, door tegen de familieafspraak in een vrouw buiten de familie te nemen.

Abraham : Ik wil u laten zweren bij de HEER, de God van hemel en de God van de aarde, dat u voor mijn zoon geen vrouw zult nemen uit de dochters van de Kanaänieten te midden van wie ik woon. (Gen 24:3)

Toen riep Izak Jakob en zegende hem; en hij gebood hem en zei tegen hem : Neem geen vrouw uit de dochters van Kanaän. (Gen.28:1)

Juda zag daar de dochter van een Kanaänitische man (…) Hij nam haar tot vrouw en kwam bij haar. (Gen. 38:2)

Juda is behoorlijk gevoelloos tegenover Tamar, zou hij vertrokken zijn vanwege de broers? Of was het gewoon nodig om goede weidegrond te vinden? Was hij bang voor zijn vader, om hem onder ogen te komen? Was het verdriet van zijn vader ondragelijk?

Juda trekt in als vreemdeling bij Hira : is Hira zijn beschermer? Of gaan ze samen verder met een belanggemeenschap, worden ze compagnons?  Het is tijdelijk, want later is Juda er weer bij, weer deel van de familie als de broers naar Egypte gaan.

 

Dit uitstapje van Juda is negatief : Juda ziet een vrouw en neemt haar. Dus geen vrouw binnen de familie, zoals vader Jakob en opa Izak. Vanuit lustgevoelens wil hij haar. Haar naam wordt niet eens genoemd. Vervolgens komen er snel en achter elkaar 3 jongens. Maar geen gelukkig gezinsleven : schoondochter Tamar al snel kinderloze weduwe. Volgens gewoonten van die tijd mag ze verwachten dat een zwager met haar trouwt, Juda regelt dit. Doel van dit zwagerhuwelijk : overleden broer alsnog nageslacht bezorgen, zodat naam niet wordt uitgewist. Onan gehoorzaamt vader Juda, volgt uiterlijk de plaatselijke gebruiken, maar hij wil zijn broer geen nakomelingschap geven. Zijn oplossing : voor de vorm de verplichting van zwagerhuwelijk aangaan, maar voorkomen dat Tamar zwanger raakt. Reden : de zoon van Tamar zou recht hebben op een dubbel deel van de erfenis, Onan zou helft van de erfenis verliezen. Daarom wil hij zwangerschap voorkomen en dat is slecht, dat uitgerekende en egoïstische gedrag, denken vanuit Geld-Seks-Macht. God ziet niet alleen de vorm, maar ook de intenties, bedoelingen. Het is ook in strijd met Gods belofte en plan om Abraham, Izak, Jakob een groot nageslacht te geven. Het is dus onzin om te denken dat er doodstraf staat op zelfbevrediging. Hier gaat het om het dwarsbomen van Gods plan! Schone schijn, schijn-heilig, zonder liefde lijkt het wat, maar is het niets. Heeft Tamar er niets aan en wordt God heel boos. Na de dood van zijn tweede zoon wordt Juda bang, heeft Tamar een verkeerde invloed?  Weet hij dat zijn zonen slecht zijn? In ieder geval wil hij niet zijn derde zoon aan Tamar geven, bang dat die ook zal sterven. Angst is slechte raadgever, wordt niet beloond in dit geval… Tamar lijkt het kind van de rekening te worden, het slachtoffer als mannen spelletjes spelen…

 

Geruime tijd later sterft Juda’s vrouw, de dochter van Sua. In tegenstelling tot zijn vader Jakob, die niet ophoudt met rouwen om Jozef,  en Tamar, die haar weduwenkleren nog draagt, gaat Juda zich direct na de publieke rouwtijd weer gewoon kleden. Ook een scherp contrast tussen de ontroostbare Jakob die om Jozef blijft rouwen en de volledige afwezigheid van verdriet of rouw bij Juda om het verlies van zijn 2 zonen, het z.s.m. weer overgaan tot orde van dag, back to business. Samen met Hira gaat hij naar het jaarlijkse schaapscheerderfeest, soort Enterse Dagen. Het overlijden van Juda’s vrouw en zijn plan om naar Timna te gaan is voor Tamar tijd om in actie te komen. Snel en doelgericht handelt ze. Ze trekt haar weduwkleren uit, maakt zich onherkenbaar met een sluier en gaat langs de weg naar Timna zitten.  Ze zit er zo bij dat Juda denkt dat ze een prostituee is. Deze streek van Tamar is het antwoord op de streek die Juda met haar uit haalde toen hij Sela haar niet tot man gaf. Tamar, het kind van de rekening zet het Juda betaald. Het is hier geen getrouwde man die betaalde seks heeft, maar wel een prostituee, nog wel zijn schoondochter.

 

Als je één keer in de fout gaat, dan stopt het niet meer… Dat zie je telkens in Genesis, in de soap Jozef, maar ook daarvoor en daarna, door de hele Bijbel heen : het blijft niet bij één keertje als je in de fout gaat. Het blijft niet zonder gevolgen, want vroeg of laat krijg je dan de rekening gepresenteerd.

 

Het gaat er nogal zakelijk aan toe tussen schoonvader en schoondochter. ‘Ik wil bij u komen’ en ‘wat wilt u mij geven?’ Sowieso bizar, laten we ons het maar niet al te gedetailleerd voorstellen… Juda belooft een geitenbokje, Tamar eist een onderpand: zegel, snoer, staf (alle bankpasjes). Tamar gaat daarna snel naar huis en trekt haar weduwenkleding weer aan. Juda zelf durft niet meer terug te gaan om zijn onderpand terug te halen en het loon te brengen. Of was hij zo belangrijk dat hij niet gemist kon worden op het feest? Hoewel de onderpanden meer waard zijn dan het geitenbokje, geven ze toch snel op. Het lijkt erop dat Juda zich bewust is dat het bezoek aan de prostituee geen eervolle zaak was. Maar ophouden met zoeken, leidt niet tot de gewenste doofpot : Tamar blijkt zwanger te zijn. Juda krijgt te horen dat zijn schoondochter zwanger is door zich als een hoer te gedragen, door met anderen te hebben geslapen, door maar wat aan te rommelen. Hiermee is ze schuldig aan overspel, want ze was beloofd aan Sela, haar jongste zwager. Juda die als schoonvader nog steeds gezag over haar heeft en opkomt voor rechten van zijn zoon neemt een resoluut besluit en eist de doodstraf, door verbranding. Heerlijk, als je in de positie bent om macht uit te oefenen, je die macht ook aan te leunen. Dan haalt Tamar haar troef te voorschijn. Komen de bankpasjes te voorschijn, zet ze het haar schoonvader publiekelijk betaald.

…terwijl ze de stad uit werd gebracht, liet ze haar schoonvader deze boodschap brengen: ‘Ik ben zwanger van de eigenaar van deze voorwerpen. Kijkt u eens goed van wie dit zegel, dit snoer en deze staf zijn.’ Juda herkende ze. (Gen.38:25-26)

Juda valt door de mand, zoals Jakob zijn vader Izak bedroog, zoals Juda zijn vader Jakob bedroog :

Daarna lieten ze het naar hun vader brengen met de boodschap: ‘Dit hebben we gevonden. Kijk eens goed, is dit niet het kleed van uw zoon?’ Jakob herkende het. (Gen.37:32-33)

Zo wordt Juda nu bedrogen door zijn schoondochter. Dit is de ommekeer : eerst wil Juda haar verbranden, nu erkent hij haar goed recht. Tamar die door haar schoonvader groot onrecht was aangedaan, toen hij haar Sela onthield, heeft gevochten voor haar recht. Dit recht wordt nu door Juda erkend. Juda is een ongevoelig en verhard mens. Hij bedacht ook het plan om Jozef te verkopen en als hij hoort van de ontucht van Tamar beslist hij direct haar te laten verbranden. Er moest bij Juda veel gebeuren voor dat foute patronen werden gestopt: weer bedrog en seks. Maar Juda komen we later nog tegen, dan zal blijken of hij werkelijk veranderd is… Waarschijnlijk heeft Juda Tamar tot vrouw genomen om zo voor zijn kinderen en de moeder te zorgen. De vrouw die kind van de rekening dreigde te worden, laat haar schoonvader tot de laatste cent betalen.

Tamar krijgt een tweeling, twee mannen die de plaats van Er en Onan innemen. Peres is de voorvader van koning David en daarmee voorvader van Jezus. Zo wordt deze geschiedenis, op eerste gezicht bizar, van groot belang binnen de heilsgeschiedenis. Kanaänitische Tamar heeft door vastberadenheid kinderen te krijgen, onbewust een hoger doel gediend. Ervoor gezorgd dat Juda eer is toegevallen voorvader van zowel David als Jezus te worden. Verbazend en bemoedigend hoe onze verhalen van rotzooien en schijnheiligheid een plek krijgen in de Bijbel.

 

Want hoe zit het met ons? Hoe zit het in uw relatie? De omgang met seks, relaties? Hoe rein van hart en ogen bent u? Wij pakken het misschien iets gecultiveerder aan, zodat het niet zo opvalt of het niet zo erg lijkt. Maar ook christenen gaan vreemd, lichamelijk of geestelijk je closer weten met iemand anders dan je eigen man/vrouw. Een schoonvader die seks heeft met zijn schoondochter, incest gaat christelijke gezinnen ook niet voorbij…

En hoe kan het dat je dag aan dag GTST wilt kijken? Of al die andere series op Netflix… Waarom voeden we ons zelf, onze kinderen met die troep? Denk je echt dat God je daarmee iets wilt leren over liefde en trouw? Of zijn tegenstander? En ‘50 tinten grijs’… zonder dat ik het heb gelezen, durf ik te beweren dat het qua thematiek overeenkomsten kent met de Bijbel, maar dat het totaal anders is qua oplossing.

In de verhalen van Genesis, te midden van de rotzooi, duikt God telkens op… Daarom lezen we het verhaal van Jozef: gezin, relaties, seks zijn geen gegeven!!! Ook patronen van de Enterse gemeenschap zijn geen gegevens waar we maar mee te dealen hebben. Dan ken je God nog niet, dan ken je de kracht van het kruis niet. Gods reddende kracht die oudste en jongste zonen en dochters op het feest wil, Jozef, Juda, Tamar… Dus niet : leef maar raak, want God maakt alles wel goed. Maar wel : God kent geen hopeloosheid, beloofd=beloofd, God laat niet los, maar gaat door.

 

Welke indruk zal Tamar hebben gekregen van Israël, de God van Israël? Haar man, haar zwagers, haar schoonvader, ze doen wat slecht is in de ogen van de HEER, onttrekken zich aan hun godsdienstige plichten, zo blijft ze arm en zonder toekomst, zonder hoop. Terwijl God wil dat zwakken en armen in zijn naam geholpen worden, dat zijn wil geschiedde op aarde zoals nu al in de hemel. Maar in het begin gaat het mis en het blijft misgaan, bij Israël en bij ons. Welke indruk krijgen anderen van God als ze naar ons leven kijken? Laten we niet zo leven dat anderen alleen via list, via ongepast gedrag, toekomst zien in het leven. Laten we leven zoals de God van Jakob wil,  geloven in een nieuw begin voor onszelf en anderen (Psalm 146).